ΑΓΙΟΥ ΑΝΤΩΝΙΟΥ

Συμ­βου­λές γιά τό η­θος των αν­θρώ­πων  καί τήν ε­νά­ρε­τη ζωή, σέ 170 κε­φά­λαια

1.    Οι αν­θρω­ποι λέ­γο­νται  λο­γι­κοί κα­τα­χρη­στι­κά.Δέν ει­ναι λο­γι­κοί ε­κει­νοι  πού ε­μα­θαν τούς λό­γους καί τά βι­βλί­α των αρ­χαί­ων σοφων,αλ­λά ο­σοι ε­χουν λο­γι­κή ψυ­χή καί μπο­ρουν νά δια­κρί­νουν ποιό ει­ναι τό κα­λό καί ποιό ει­ναι τό κα­κό·καί ε­τσι α­πο­φεύ­γουν τά κα­κά καί ψυ­χο­βλα­βή,με­λε­τουν ο­μως σο­βα­ρά τά κα­λά καί ψυ­χω­φε­λή καί τά πράτ­τουν μέ με­γά­λη ευ­χα­ρι­στί­α πρός τό Θε­ό.Μό­νο αυ­τοί πρέ­πει α­λη­θι­νά νά λέ­γο­νται λο­γι­κοί αν­θρω­ποι.

2.     Ο ά­λη­θι­νά λο­γι­κός αν­θρω­πος μιά μό­νο φρο­ντί­δα ε­χει,νά υ­πα­κού­ει καί νά ει­ναι α­ρε­στός στό Θε­ό,τόν Κύ­ριο των ο­λων,καί σέ του­το καί μό­νο νά α­σκει τήν ψυ­χή του,πως νά γί­νει α­ρε­στός στό Θε­ό,ευ­χα­ρι­στώ­ντας Τον γιά τή με­γά­λη καί ε­ξαι­ρε­τι­κή πρό­νοιά Του καί τήν κυ­βέρ­νη­ση ο­λου του κό­σμου,ο­ποια κι αν ει­ναι η θέ­ση του στή ζω­ή.Για­τί ει­ναι πα­ρά­λο­γο,νά ευ­χαρ­ισ­του­με τούς για­τρούς ο­ταν μας δί­νουν  τά πι­κρά καί α­η­δια­στι­κά φάρ­μα­κα γιά χά­ρη της υ­γεί­ας  του σώ­μα­τος μας,νά ει­μα­στε ο­μως α­χά­ρι­στοι στό Θε­ό γιά ο­σα φαί­νο­νται σ΄εμας δυ­σά­ρε­στα καί νά μήν α­να­γνω­ρί­ζου­με ο­τι τά πά­ντα γί­νο­νται ο­πως πρέ­πει καί πρός τό συμ­φέ­ρον μας σύμ­φω­να μέ τήν πρό­νοια Του.Για­τί η α­νά­γνω­ρι­ση αυ­τή καί η πί­στη στό Θε­ό ει­ναι η σω­τη­ρί­α καί η τε­λειό­τη­τα της ψυχης.

3.     Η ε­γκρά­τεια,η α­νε­ξι­κα­κί­α,η σω­φρο­σύ­νη,η ε­γκαρ­τέ­ρη­ση,η υ­πο­μο­νή καί οι πα­ρό­μοιες μέ­γι­στες καί ε­νά­ρε­τες δυ­νά­μεις μας δό­θη­καν α­πό τό Θε­ό καί ει­ναι α­ντί­θε­τες καί α­ντι­στέ­κο­νται καί  μας βο­η­θουν στίς α­ντί­στοι­χες πρός αυ­τές κα­κί­ες. Αν γυ­μνά­ζο­με αυ­τές τίς δυ­νά­μεις καί τίς ε­χου­με πά­ντο­τε πρό­χει­ρες,τό­τε νο­μί­ζο­με ο­τι δέ μας συμ­βαί­νει πιά τί­πο­τε δύ­σκο­λο η θλι­βε­ρό η α­βά­στα­χτο·για­τί σκε­πτό­μα­στε ο­τι ο­λα ει­ναι αν­θρώ­πι­να καί τά νι­κουν οι α­ρε­τές πού ε­χου­με.Αυ­τά δέν τά ε­χουν υ­πό­ψη τους οι α­νό­η­τοι αν­θρω­ποι.Ου­τε σκέ­φτο­νται ο­τι τά πά­ντα  γί­νο­νται  σω­στά καί ο­πως πρέ­πει γιά τό συμ­φέ­ρον μας,γιά νά λάμ­ψουν οι α­ρε­τές μας  καί νά στε­φα­νω­θου­με α­πό τό Θε­ό.

4.    Τήν α­πό­κτη­ση των χρη­μά­των καί τό πλού­σιο  ξό­δε­μά τους νά τά θε­ω­ρεις  μό­νο σάν φα­ντα­σί­α πού δέν κρατα πα­ρά λί­γο και­ρό,καί ξέ­ρο­ντας ο­τι η ε­νά­ρε­τη  καί θε­ά­ρε­στη ζω­ή δια­φέ­ρει α­πό τόν πλου­το.     Ο­ταν τό με­λετας αυ­τό στα­θε­ρά, ου­τε θά α­να­στε­νά­ξεις, ου­τε θά κραυ­γά­σεις, ου­τε θά κα­τη­γο­ρή­σεις κα­νέ­να, αλ­λά θά ευ­χα­ρι­στεις τό Θε­ό γιά ο­λες τίς ευερ­γε­σί­ες πού σου δί­νει, βλέ­πο­ντας ο­τι οι χει­ρό­τε­ροι α­πό σέ­να στη­ρί­ζο­νται στά λό­για καί στά χρή­μα­τα. Για­τί η ε­πι­θυ­μί­α,η δό­ξα καί η α­γνοια ει­ναι τά πιό κα­κά πά­θη της ψυχης.

5.     Ο λο­γι­κός αν­θρω­πος,προ­σέ­χο­ντας ο ι­διος στόν ε­αυ­τό του,ε­ξε­τά­ζει τί πρέ­πει νά πρά­ξει καί τί τόν συμ­φέ­ρει,κα­θώς καί ποιά ται­ριά­ζουν στήν ψυ­χή καί τήν ω­φε­λουν καί ποιά δέν της ται­ριά­ζουν.Καί ε­τσι α­πο­φεύ­γει ε­κει­να πού βλά­πτουν τήν ψυ­χήν,ως ξέ­να καί για­τί τόν χω­ρί­ζουν α­πό τήν αιώ­νια ζω­ή.

6.     Ο­σο πιό λί­γη πε­ριου­σί­α εχει κα­νείς,τό­σο ευ­τυ­χέ­στε­ρος ει­ναι.Για­τί δέν φρο­ντί­ζει γιά πολ­λά πράγ­μα­τα,γιά υ­πη­ρέ­τες,καλ­λιερ­γη­τές,α­πό­κτη­ση ζώ­ων, Ο­ταν α­φο­σιω­νό­μα­στε σ΄αυ­τά κι υ­στε­ρα μας συμ­βαί­νουν ε­ξαι­τί­ας αυτων δυ­σκο­λί­ες,κα­τη­γο­ρου­με τό Θε­ό.Μέ τήν αυ­θαί­ρε­τη ε­πι­θυ­μί­α μας τρέ­φο­με τό θά­να­το καί ε­τσι μέ­νο­με στό σκο­τά­δι της α­μαρ­τωλης ζωης,μέ­σα  στή πλά­νη,χω­ρίς ν΄α­να­γνω­ρί­ζο­με τόν πραγ­μα­τι­κό ε­αυ­τό μας.

7.    Δέν πρέ­πει κα­νέ­νας  νά λέ­ει ο­τι δέν ει­ναι δυ­να­τό νά κα­τορ­θώ­σει ο αν­θρω­πος τήν ε­νά­ρε­τη ζω­ή, αλ­λά νά λέ­ει ο­τι αυ­τό δέν ει­ναι ευ­κο­λο.Ου­τε μπο­ρουν νά κα­τορ­θώ­σουν τήν α­ρε­τή οι τυ­χό­ντες.Τήν ε­νά­ρε­τη ζω­ή τήν πραγ­μα­το­ποιουν  οσοι αν­θρω­ποι ει­ναι ευ­σε­βεις καί ε­χουν νου  πού α­γαπα τό Θε­ό.Για­τί ο νους των πολ­λων  ει­ναι κο­σμι­κός καί με­τα­βάλ­λε­ται· κά­νει σκέ­ψεις αλ­λο­τε κα­λές, αλ­λο­τε κα­κές· με­τα­βάλ­λε­ται στή φύ­ση καί γί­νε­ται υ­λι­κό­τε­ρος.  Ο νους ο­μως πού α­γαπα τό Θε­ό, τι­μω­ρει τήν κα­κί­α, η ο­ποί­α ερ­χε­ται ε­κού­σια στούς αν­θρώ­πους α­πό τήν α­μέ­λεια τους.

8.    Οι ψυ­χι­κά α­καλ­λιέρ­γη­τοι καί α­μα­θεις θε­ω­ρουν γε­λοιο πράγ­μα τούς λό­γους καί δέν θέ­λουν νά τούς α­κουν ε­πει­δή ε­λέγ­χε­ται η κα­τά­στα­σή τους καί θέ­λουν νά ει­ναι ο­λοι ο­μοιοι μέ αυ­τούς.  Ε­πί­σης καί ε­κει­νοι πού ει­ναι πα­ρα­δο­μέ­νοι  σέ σαρ­κι­κά α­μαρ­τή­μα­τα φρο­ντί­ζουν νά ει­ναι ο­λοι οι αλ­λοι χει­ρό­τε­ροί τους,νο­μί­ζο­ντας  οι δυ­στυ­χεις ο­τι ε­πει­δή θά ει­ναι πολ­λοί οι α­μαρ­τά­νο­ντες,θά ε­ξα­σφα­λι­στουν οι ι­διοι α­πό τήν κα­τη­γο­ρί­α. Η χα­λα­ρή ψυ­χή χά­νε­ται καί σκο­τί­ζε­ται ε­ξαι­τί­ας της κα­κί­ας,για­τί ε­χει μέ­σα της α­σω­τεί­α,υ­πε­ρη­φά­νεια, α­πλη­στί­α, θυ­μό, αυ­θά­δεια, μα­νί­α, φό­νο, στε­νο­χω­ρί­α, φθό­νο, πλε­ο­νε­ξί­α, αρ­πα­γή, πό­νο, ψευ­δος, η­δο­νή, ρα­θυ­μί­α, λύ­πη, δει­λί­α, α­σθέ­νεια, μί­σος, φι­λο­κα­τη­γο­ρί­α, α­δυ­να­μί­α, πλά­νη, α­γνοια, α­πά­τη, λη­σμο­σύ­νη του Θε­ου. Μέ τέ­τοιες καί πα­ρό­μοιες τι­μω­ρει­ται η α­θλια ψυ­χή πού χω­ρί­ζε­ται α­πό τό Θε­ό.

9.     Ε­κει­νοι πού θέ­λουν νά ζουν τήν ε­νά­ρε­τη καί ευ­λα­βή καί τι­μη­μέ­νη ζω­ή, δέν πρέ­πει νά δια­κρί­νο­νται α­πό τούς ε­πί­πλα­στους τρό­πους καί τήν ψεύ­τι­κη ζω­ή· αλ­λά ο­πως οι ζω­γρά­φοι καί οι α­γαλ­μα­το­ποιοί, νά δεί­χνουν καί αυ­τοί μέ τά ερ­γα τους τήν ε­νά­ρε­τη καί θε­ο­φι­λή ζω­ή τους. Καί ο­λες τίς κα­κές η­δο­νές νά τίς  α­πο­στρέ­φο­νται σάν πα­γί­δες.

10. Ο πλού­σιος  καί ευ­γε­νής πού δέν ε­χει καλ­λιέρ­γεια καί ε­νά­ρε­τη ζω­ή, θε­ω­ρει­ται δυ­στυ­χής α­πό ε­κεί­νους πού κρί­νουν ορ­θά τά πράγ­μα­τα. Α­ντί­θε­τα ο φτω­χός καί δου­λος κα­τά τήν τά­ξη, αν ε­χει ψυ­χι­κή καλ­λιέρ­γεια καί ει­ναι στο­λι­σμέ­νος  μέ α­ρε­τή,ει­ναι ευ­τυ­χής.Καί ο­πως οι ξέ­νοι σέ ε­ναν τό­πο χά­νουν τό δρό­μο τους, ε­τσι καί ε­κει­νοι πού δέ φρο­ντί­ζουν γιά τήν ε­νά­ρε­τη ζω­ή,πλα­νιου­νται  εδω κι ε­κει πα­ρα­συ­ρό­με­νοι α­πό τίς κα­κές ε­πι­θυ­μί­ες τους καί χά­νο­νται.

11. Ε­κει­νος  πού μπο­ρει νά ε­ξη­με­ρώ­σει τά η­θη των αν­θρώ­πων καί νά τούς κά­νει νά α­γα­πή­σουν τούς λό­γους καί τήν παι­δεί­α,πρέ­πει  νά λέ­γε­ται αν­θρω­πο­ποιός. Κα­τά τόν ι­διο τρό­πο καί ε­κει­νοι πού με­τα­στρέ­φουν τούς πα­ρα­δο­μέ­νους στίς σαρ­κι­κές η­δο­νές πρός τήν ε­νά­ρε­τη καί θε­ά­ρε­στη ζω­ή, πρέ­πει νά λέ­γο­νται καί αυ­τοί αν­θρω­ποιοί, ε­πει­δή ει­ναι σάν νά ξα­να­πλά­θουν τούς αν­θρώ­πους. Για­τί η πρα­ό­τη­τα  καί η ε­γκρά­τεια ει­ναι  ευ­τυ­χί­α καί δί­νουν κα­λή ελ­πί­δα στίς ψυ­χές  των αν­θρώ­πων.

12.Πρέ­πει  πραγ­μα­τι­κά οι αν­θρω­ποι νά ε­πι­με­λου­νται  τά η­θη τους καί νά ζουν ο­πως πρέ­πει. Ο­ταν αυ­τό τό κα­τορ­θώ­σουν, τό­τε ευ­κο­λα μπο­ρουν νά γνω­ρί­σουν καί τά θεια· για­τί ο­ποιος  μέ ο­λη του τήν καρ­διά καί τήν πί­στη του σέ­βε­ται τό Θε­ό,ε­χει τή βο­ή­θεια Του νά δα­μά­σει καί νά κρα­τει  τό θυ­μό καί τήν ε­πι­θυ­μί­α του· ε­πει­δή αι­τί­α ο­λων των κακων ει­ναι η ε­πι­θυ­μί­α  καί ο θυ­μός .

13. Αν­θρω­πος λέ­γε­ται η εκει­νος  πού χρη­σι­μο­ποιει ορ­θά τό λο­γι­κό του,η ε­κει­νος πού δέ­χε­ται συμ­βουλή γιά τή διόρ­θω­σή του. Ο α­διόρ­θω­τος δέ λέ­γε­ται αν­θρω­πος,αλ­λά α­πάνθρω­πος.Κι αυ­τό ει­ναι τό γνώ­ρι­σμα των α­παν­θρώ­πων· καί οι αν­θρω­ποι αυ­τοί πρέ­πει ν΄α­πο­φεύ­γο­νται. Για­τί εκει­νοι πού ζουν μέ τήν κα­κί­α δέν ει­ναι δυ­να­τό νά α­πο­κτή­σουν τήν α­θά­να­τη ζω­ή.

14. Ο­ταν κά­νου­με  κα­λή χρή­ση του λο­γι­κου μας,τό­τε ει­μα­στε αξιοι νά λε­γό­μα­στε αν­θρω­ποι. Α­ντί­θε­τα, ο­ταν δέν κά­νο­με κα­λή χρή­ση του λογι­κου,τό­τε μό­νον κα­τά τό σω­μα καί τή φω­νή δια­φέ­ρο­με α­πό τά α­λο­γα ζω­α. Ας ανα­γνω­ρί­σει λοι­πόν ο συ­νε­τός αν­θρω­πος  ο­τι ει­ναι α­θά­να­τος καί τό­τε θά μι­σή­σει κά­θε αι­σχρή ε­πι­θυ­μί­α,η ο­ποί­α  γί­νε­ται αι­τί­α θα­νά­του στούς αν­θρώ­πους.

15. Ο­πως κά­θε τέ­χνη δια­μορ­φώ­νο­ντας τήν υ­λη φα­νε­ρώ­νει τήν αξί­α της , π.χ. ο ε­νας δου­λεύ­ει  τό ξύ­λο κι ο αλ­λος τό χαλ­κό κι αλ­λος τό χρυ­σό καί τό α­σή­μι,ε­τσι  κι ε­μεις  α­κού­ο­ντας γιά τήν κα­λή καί ε­νά­ρε­τη καί θε­ά­ρεστη ζω­ή,ο­φεί­λο­με νά φαι­νό­μα­στε  ο­τι ει­μα­στε πραγ­μα­τι­κά αν­θρω­ποι γιά τή λο­γι­κή ψυ­χή μας καί ο­χι  γιά τή διά­πλα­ση  μό­νο του σώ­μα­τός μας. Η ψυ­χή πού ειναι α­λη­θι­νά λο­γι­κή καί α­γαπα τό Θε­ό, γνω­ρί­ζει α­μέ­σως ο­λα ο­σα συμ­βαί­νουν στή ζω­ή. Καί ε­ξι­λε­ώ­νει τό Θε­ό μέ διά­θε­ση α­γά­πης καί Τόν ευ­χα­ρι­στει πραγ­μα­τι­κά, κα­τευ­θύ­νο­ντας πρός Αυ­τόν ο­λη τήν ορ­μή  καί τό νου της.

16.Οι κα­πε­τά­νιοι κα­τευ­θύ­νουν μέ προ­σο­χή τό πλοιο γιά νά μή προ­σκρού­σει πά­νω  σέ σκό­πε­λο η υ­φα­λο. Ε­τσι καί ε­κει­νοι πού ε­πι­θυ­μουν νά ζή­σουν τήν ε­νά­ρε­τη  ζω­ή, ας ε­ξε­τά­ζουν μέ ε­πι­μέ­λεια ποιά πρέ­πει νά κά­νουν καί ποιά πρέ­πει νά α­πο­φεύ­γουν καί νά πι­στεύ­ουν  ο­τι οι α­λη­θι­νοί καί θειοι νό­μοι τούς συμ­φέ­ρουν, κό­βο­ντας τίς πο­νη­ρές εν­θυ­μή­σεις καί ε­πιθυ­μί­ες α­πό τήν ψυ­χή τους.

17. Οπως  οι πλοίαρχοι καί οι αμαξηλάτες μέ τήν προσοχή καί τήν επιμέλεια πετυχαίνουν τό σκοπό τους,ετσι πρέπει καί οσοι φροντίζουν νά ζουν τή σωστή καί ενάρετη ζωή,νά μελετουν καί νά φροντίζουν πως νά ζουν οπως πρέπει καί  αρέσει στό Θεό. Εκεινος πού θέλει νά ζήσει ετσι καί εχει καταλάβει  οτι μπορει,μέ τήν πίστη προχωρει πρός τήν αφθαρσία.

18.  Ελευθέρους  νόμιζε οχι οσους ετυχε  νά ειναι ελεύθεροι, αλλά εκείνους πού εχουν  τή ζωή καί τούς τρόπους ελεύθερους.Δέν πρέπει πράγματι  νά ονομάζομε ελεύθερους τούς αρχοντες πού ειναι πονηροί καί ακόλαστοι,γιατί ειναι δουλοι των παθων καί της υλης.          Ελευθερία καί ευτυχία της ψυχης ειναι η πραγματική καθαρότητα καί η καταφρόνηση των προσκαίρων.

19.Νά υπενθυμίζεις  στόν εαυτό σου οτι  πρέπει ακατάπαυστα νά αποδεικνύεις τόν χρηστό καί ενάρετο βίο σου από τά ιδια τά εργα σου· ετσι καί οι αρρωστοι ονομάζουν καί αναγνωρίζουν σωτηρες καί ευεργέτες τούς γιατρούς,οχι από τά λόγια τους αλλά από τά εργα τους.

20. Η λογική καί η ενάρετη ψυχή αναγνωρίζεται από τό βλέμμα,τό βάδισμα,τή φωνή,τό γέλιο, από τό που συχνάζει καί μέ ποιούς  συναναστρέφεται.  Ολα αυτά  εχουν αλλάξει σ΄αυτήν καί εγιναν κοσμιότερα.Γιατί ο νους πού αγαπα τό Θεό,σάν προσεκτικός θυρωρός απαγορεύει τήν εισοδο στίς κακές καί αισχρές ενθυμήσεις.

21. Αν παρακολουθεις τόν εαυτό σου καί τόν δοκιμάζεις,θά δεις οτι οι αρχοντες καί τά αφεντικά εχουν εξουσία μόνο του σώματος, οχι καί της ψυχης. Καί νά τό θυμασαι αυτό πάντοτε.Γι΄ αυτό, αν διατάζουν φόνους η τίποτε ατοπα η αδικα καί ψυχοβλαβή, δέν πρέπει νά υπακουμε  σ΄αυτούς καί αν μας βασανίζουν ακόμα. Γιατί ο Θεός δημιούργησε τήν ψυχή ελεύθερη καί αυτεξούσια σέ ολα οσα κάνει, καλά η κακά.

22. Η λογική ψυχή φροντίζει μέ κάθε τρόπο νά ξεφύγει από οσα δέν οδηγουν πουθενά,τήν οιηση,τήν υπερηφάνεια, τήν απάτη, τό φθόνο, τήν αρπαγή καί τά παρόμοια, οσα δηλαδή ειναι εργα δαιμονικά καί κακης προαιρέσεως.  Ολα κατορθώνονται μέ επιμέλεια καί επίμονη προσοχή καί μελέτη από εκεινον τόν ανθρωπο,του οποίου η επιθυμία δέν τρέχει στίς κακές ηδονές.

23. Εκεινοι πού ζουν μετρημένη καί περιορισμένη ζωή,καί από κινδύνους γλυτώνουν, καί δέν εχουν ανάγκη από φύλακες. Μέ τό νά νικουν τήν επιθυμία σέ ολες τίς περιπτώσεις,βρίσκουν τό δρόμο πρός τό Θεό ευκολα.

24.Οι ανθρωποι πού τούς οδηγει τό λογικό,δέν χρειάζεται νά μοιράζουν τήν προσοχή τους σέ πολλές συντροφιές, αλλά μόνο στίς ωφέλιμες καί  μάλιστα σ΄εκεινες  οπου πρυτανεύει τό θέλημα του Θεου. Μέ τόν τρόπο αυτό οι ανθρωποι προχωρουν πάλι στήν κατά Θεό ζωή καί τό αιώνιο φως.

25.Πρέπει εκεινοι πού επιδιώκουν τήν ενάρετη καί θεοφιλή ζωή,νά ειναι απαλλαγμένοι από οιηση καί κάθε κούφια ματαιοδοξία καί νά φροντίζουν μέ ολη τή δύναμη τους νά διορθώνουν τή ζωή τους καί τήν εσωτερική τους διάθεση πρός τό καλύτερο.  Επειδή νους πού αγαπα τό Θεό καί δέν μεταβάλλεται από τήν καλή κατάστασή  του, ειναι ανύψωση καί δρόμος πρός τό Θεό.

26.Καμμιά ωφέλεια δέν προκύπτει από τό νά γνωρίζει ο ανθρωπος τά θεια λόγια, αν απουσιάζει η ευσεβής ζωή πού αρέσει στό Θεό.Αιτία ολων των κακων ειναι  η πλάνη, η απάτη του κόσμου καί η   αγνοια του Θεου.

27.  Η σπουδή του αρίστου βίου καί η επιμέλεια της ψυχης δημιουργει τούς καλούς ανθρώπους πού αγαπουν τό Θεό.Γιατί εκεινος  πού ζητα τό Θεό, Τόν βρίσκει, αν νικα τήν επιθυμία σέ ολες τίς περιπτώσεις  καί αν δέν σταματα τήν προσευχή.  Ενας τέτοιος ανθρωπος δέν φοβαται τούς δαίμονες.

28.  Οσοι ξεγελιουνται από τίς ελπίδες τους σέ βιοτικά πράγματα καί περιορίζουν τή γνώση τους γιά τήν ασκηση του αρίστου βίου μόνο στά λόγια, μοιάζουν μέ εκείνους  πού εχουν φάρμακα καί ιατρικά οργανα αλλά δέν ξέρουν ουτε φροντίζουν νά τά χρησιμοποιήσουν.  Επομένως γιά τίς αμαρτίες μας ας  μήν κατηγορουμε τόν τρόπο πού εγιναν, ουτε τούς αλλους αλλά τούς εαυτούς μας. Γιατί αν η ψυχή αδιαφορήσει μέ δική της θέληση, δέν μπορει νά μείνει ανίκητη.

29. Εκεινος  πού  δέν  ξέρει  νά  ξεχωρίζει  ποιό  ειναι  τό  καλό  καί  ποιό  ειναι  τό  κακό, δέν  επιτρέπεται  νά  κρίνει  τούς  καλούς  καί  τούς  κακούς. Γιατί  ο  ανθρωπος  πού  γνωρίζει  τόν  Θεό  ειναι  αγαθός.  Αν  ομως  δέν  ειναι  αγαθός, ουτε  γνωρίζει  τό  Θεό, ουτε  θά  Τόν  γνωρίσει  ποτέ, γιατί  ο  τρόπος  νά  γνωρίσει  κανείς  τό  Θεό, ειναι  τό  αγαθό.

30.Οι  καλοί  ανθρωποι  πού  αγαπουν  τό  Θεό, ελέγχουν  τούς  ανθρώπους  γιά  τίς  κακές  πράξεις  τους  κατά  πρόσωπο  οταν  ειναι  παρόντες.  Οταν  ομως  δέν  ειναι  παρόντες  δέν  τούς  κατηγορουν, αλλά  ουτε  καί  στούς  αλλους  επιτρέπουν  νά  τούς  κατηγορήσουν.

31.Στίς  συναναστροφές  μέ  τούς  αλλους, μακριά  κάθε  βαναυσότητα. Γιατί  οι  λογικοί  καί  ευσεβεις  ανθρωποι  ειναι  στολισμένοι  μέ  ντροπή  καί  φρόνηση  περισσότερο  από  τίς  παρθένες. Καί  τουτο, γιατί  ο  νους  πού  αγαπα  τό  Θεό  ειναι  φως  πού  τυλίγει  μέ  τή  λάμψη  του  τήν  ψυχή, οπως  ο  ηλιος  περιλάμπει  τό  σωμα.

32.Πάντοτε  οταν  σέ  προσβάλλει  κανένα  πάθος  της  ψυχης, νά  θυμασαι  οτι  οι  ανθρωποι  πού  ορθοφρονουν  καί  θέλουν  νά  εξασφαλίσουν  σωστά  τή  ζωή  τους, δέν  θεωρουν  ευχάριστη  τήν  πρόσκαιρη  απόκτηση  χρημάτων, αλλά  τίς  ορθές  καί  αληθινές  ιδέες. Αυτές  τούς  κάνουν  ευτυχεις. Γιατί  ο  πλουτος  καί  κλέβεται  καί  από  δυνατότερους  αρπάζεται, η  αρετή  ομως  της  ψυχης, αυτή  μόνο  ειναι  απόκτημα  καί  ασφαλισμένο  καί  πού  δέν  μπορει  νά  κλαπει, καί  μετά  τό  θάνατο  παρέχει  τήν  σωτηρία  σέ  οσους  τήν  εχουν  αποκτήσει.  Ετσι  φρόνιμοι  δέν  παρασύρονται  από  τήν  φαντασία  του  πλούτου  καί  των  αλλων  ηδονων.

33.Δέν  πρέπει  οι  αστατοι  καί  απαίδευτοι  νά  αυθαδιάζουν  σέ  αξιόλογους  ανθρώπους. Καί  αξιόλογος  ανθρωπος  ειναι  εκεινος  πού  αρέσει  στό  Θεό  καί  πού  συνήθως  σωπαίνει  η  λέει  λίγα  καί  αναγκαια  καί  αρεστά  στό  Θεό.

34. Εκεινοι  πού  προσπαθουν  νά  ζουν  τήν  ενάρετη  καί  θεοφιλή  ζωή, φροντίζουν  γιά  τίς  αρετές  σάν  κτήματά  τους  καί  σάν  αφορμή  αιωνίας  απολαύσεως. Τά  πρόσκαιρα  τά  απολαμβάνουν  οπως  τύχει  καί  οπως  δίνει  καί  θέλει  ο  Θεός, καί  τά  χρησιμοποιουν  με  μεγάλη  χαρά  καί  ευχαριστία  πρός  τό  Θεό  καί  αν  ακόμη  αυτά  ειναι  μετριότατα. Γιατί  οι  πολυποίκιλες  τροφές  τρέφουν  τά  σώματα  ως  υλικά, ενω  η  γνώση  του  Θεου, η  εγκράτεια, η  αγαθότητα, η  αγαθοεργία, η  ευσέβεια  καί  η  πραότητα  θεώνουν  τήν  ψυχή.

35. Οσοι  αρχοντες  εξαναγκάζουν  νά  διαπραχθουν  ατοπες  καί  ψυχοβλαβεις  πράξεις, δέ  γίνονται  ωστόσο  κύριοι  καί  της  ψυχης, η  οποία  εχει  δημιουργηθει  αυτεξούσια. Δεσμεύουν  τό  σωμα, οχι  ομως  καί  τήν  προαίρεση  πού  κύριός  της  ειναι  ο  λογικός  ανθρωπος, εξαιτίας  του  δημιουργου  του  Θεου, ο   Οποιος  ειναι  ισχυρότερος  από  κάθε  εξουσία  καί  ανάγκη  καί  κάθε  δύναμη.

36. Εκεινοι  πού  νομίζουν  δυστυχία  τό  νά  χάσουν  χρήματα  η  παιδιά  η  δούλους  η  ενα  αλλο  στοιχειο  της  περιουσίας  τους, ας  γνωρίζουν  οτι  πρωτα  πρέπει  νά  αρκουνται  σ΄ εκεινα  πού  δίνει  ο  Θεός. Καί  οταν  πρέπει  νά  τά  δώσουν  πίσω, νά  ειναι  πρόθυμοι  καί  νά  τό  κάνουν  μέ  αγαθή  γνώμη  καί  νά  μή  στενοχωρουνται  διόλου  γιά  τή  στέρηση  η  μαλλον  γιά  τήν  επιστροφή  τους. Γιατί  αφου  εκαναν  χρήση  ξένων  πραγμάτων, τά  εδωσαν  πάλι  πίσω.

37. Ο  ενάρετος  ανθρωπος  δέν  πρέπει  νά  πουλα  τήν  ελεύθερη  γνώμη  του  προσέχοντας  πόσα  χρήματα  θά  πάρει, καί  αν  ακόμη  ειναι  πολλά  οσα  του  δίνουν. Γιατί  τά  πράγματα  της  ζωης  αυτης  ειναι  ομοια  μέ  ονειρο, καί  η  φαντασία  πού  προέρχεται  από  τόν  πλούτο  καί  αγνωστο  ειναι  που  θά  καταλήξει  καί  λίγο  καιρό  μόνο  κρατάει.

38. Εκεινοι  πού  ειναι  αληθινοί  ανθρωποι, ας  φροντίζουν  μέ  ολη  τή  δύναμή  τους  νά  ζουν  μέ  αγάπη  Θεου  καί  μέ  αρετή, ωστε  νά  λάμπει  η  ενάρετη  ζωή  τους  μεταξύ  των  αλλων  ανθρώπων, οπως  γίνεται  μέ  τήν  πορφύρα : ενα  μικρό  κομμάτι  μπαίνει  πάνω  στά  λευκά  φορέματα  καί  τά  στολίζει.  Ετσι  κι  αυτοί  νά  λάμπουν  καί  νά  ξεχωρίζουν, γιατί  ετσι  καλλιεργουν  ασφαλέστερα  τίς  αρετές  της  ψυχης.

39.Οι  φρόνιμοι  ανθρωποι  πρέπει  νά  εξετάζουν  τή  δύναμή  τους  καί  τό  βαθμό  της  αρετης  τους  καί  ετσι  νά  προετοιμάζονται  καί  ν΄ αντιστέκονται  στά  πάθη, σύμφωνα  μέ  τήν  κατά  φύση  δύναμη  πού  τούς  εχει  χαρίσει  ο  Θεός. Δύναμη  γιά  τήν  αντιμετώπιση  της  σωματικης  ομορφιας  καί  κάθε  κακης  επιθυμίας  ειναι  η  εγκράτεια, των  θλίψεων  καί  της  φτώχειας, η  καρτερία, των  υβρεων  καί  του  θυμου, η  ανεξικακία.  Ετσι  καί  γιά  τά  υπόλοιπα.

40.Τό  νά  γίνει  κανείς  αγαθός  καί  σοφός  ξαφνικά, ειναι  αδύνατο. Γίνεται  ωστόσο  μέ  τήν  κοπιαστική  μελέτη, μέ  τή  συναναστροφή  μέ  ενάρετους  ανθρώπους, μέ  τήν  πείρα, μέ  τόν  καιρό, με  τήν  ασκηση  καί  με  τήν  επιθυμία  των  καλων  εργων.  Ο  αγαθός  ανθρωπος  πού  αγαπα  τό  Θεό  καί  Τόν  γνωρίζει  αληθινά, δέν  παύει  νά  κάνει  πλούσια  ολα  οσα  αρέσουν  σ  Αυτόν. Αλλά  τέτοιοι  ανθρωποι    ειναι  σπάνιοι.

41. Εκεινοι  πού  δέν  ειναι  προικισμένοι  μέ  ευφυΐα, δέν  πρέπει  νά  απελπίζονται  καί  νά  αμελουν  τή  θεοφιλή  καί  ενάρετη  ζωή  καί  τήν  καταφρονουν, σάν  νά  ειναι  τάχα  ακατόρθωτη  γι΄ αυτούς  καί  ακατανόητη.  Αντίθετα, πρέπει  νά  εξασκουν  οση  δύναμη  εχουν  καί  νά  επιμελουνται  τόν  εαυτό  τους, γιατί  κι  αν  ακόμη  δέν  μπορουν  νά  αποκτήσουν  τήν  τελεία  αρετή  καί  σωτηρία, εντούτοις  μέ  τήν  προσπάθεια  καί  τήν  επιθυμία  του  αγαθου  γίνονται  καλύτεροι  η  τουλάχιστον  δέν  χειροτερεύουν. Καί  αυτό  δέν  ειναι  μικρή  ωφέλεια  της  ψυχης.

42. Ο  ανθρωπος  ως  λογικός  πού  ειναι, συγγενεύει  μέ  τήν  αρρητη  καί  θεία  δύναμη, τό  Θεό.  Ως  πρός  τό  σωματικό  πάλι  μέρος, συγγενεύει  μέ  τά  ζωα. Ειναι  ομως  λίγοι  εκεινοι  πού  οντας  τέλειοι  καί  λογικοί  ανθρωποι, φροντίζουν  νά  διατηρουν  τό  φρόνημα  καί  τή  συγγένειά  τούς  σύμφωνη  μέ  τό  Θεό  καί  Σωτήρα, καί  νά  τό  αποδεικνύουν  αυτό  μέ  τά  εργα  τους  καί  τήν  ενάρετη  ζωή  τους. Οι  περισσότεροι  ανθρωποι, μέ  τήν  ανόητη  ψυχή  τους, εχουν  εγκαταλείψει  τή  θεΐκή  καί  αθάνατη  υιική  σχέση  μέ  τό  Θεό  καί  εχουν  στραφει  πρός  τή  νεκρή  καί  δύστυχη  καί  σύντομη  συγγένεια  του  σώματος, σάν  αλογα  ζωα  κυβερνιουνται  μόνο  από  τό  σαρκικό  φρόνημα  καί  ερεθιζόμενοι  από  τίς  ηδονές  χωρίζονται  από  τό  Θεό  καί  κατεβάζουν  τήν  ψυχή  από  τούς  ουρανούς  στόν  ολεθρο  εξαιτίας  των  κακων  θελημάτων  της.

43. Ο  λογικός  ανδρας  εχοντας  στό  νου  του  τη  μέθεξη  καί  τή  συνάφειά  του  μέ  τό  Θεό, ουδέποτε  θά  αγαπήσει  τίποτε  τό  επίγειο  καί  χαμηλό, αλλά  εχει  τό  νου  του  στά  ουράνια  καί  αιώνια. Καί  γνωρίζει  οτι  τό  θέλημα  του  Θεου  ειναι  νά  σωθει  ο  ανθρωπος, γιατί  ο  Θεός  ειναι  η  αιτία  ολων  των  καλων  καί  πηγή  των  αιωνίων  αγαθων  γιά  τούς  ανθρώπους.

44. Οταν  σου  τύχει  κανείς  πού  φιλονεικει  καί  πολεμα  τήν  αλήθεια  καί  τό  προφανές, πάψε  τήν  φιλονεικία  καί  αφησέ  τον, γιατί  εχει  απολιθωθει  η διάνοιά  του.  Οπως  καί  τό  καλύτερο  κρασί  τό  διαφθείρει  τό  βλαβερότατο  νερό, ετσι  καί  οι  κακές  συναναστροφές  διαφθείρουν  τούς  ενάρετους  κατά  τη  ζωή  καί  τό  φρόνημα.

45. Αν  μεταχειριζόμαστε  κάθε  φροντίδα  καί  μέσο  γιά  νά  αποφύγομε  τό  θάνατο  του  σώματος, πολύ  περισσότερο  οφείλουμε  νά  φροντίζομε  ν΄ αποφύγομε  τό  θάνατο  της  ψυχης. Γιατί  σ΄ εκεινον  πού  θέλει  νά  σωθει, δέν  υπάρχει  αλλό  εμπόδιο  εκτός  από  τήν  αμέλεια καί  τήν  οκνηρία  της  ψυχης.

46. Οσοι  δυσκολεύονται  νά  εννοουν  τό  συμφέρον  της  ψυχης  τους  καί  οσα  ορθά  τούς  λέγονται, αυτοί  θεωρουνται  αρρωστοι.  Ενω  οσοι  εννοουν  τήν  αλήθεια  καί  εντούτοις  χωρίς  ντροπή  τήν  αμφισβητουν  καί  φιλονεικουν, αυτων  η  διάνοια  εχει  νεκρωθει  καί  αρμόζει  σέ  θηρία  η  συμπεριφορά  τους, δέν  γνωρίζουν  τό  Θεό  καί  η  ψυχή  τους  δέν  εχει  φωτιστει.

47.Τά  διάφορα  γένη  των  ζώων  τά  δημιούργησε  ο  Θεός  γιά  διάφορες  ανάγκες  του  ανθρώπου  μέ  τό  λόγο  Του, αλλα  γιά  τροφή  του  ανθρώπου  καί  αλλα  γιά  νά  τόν  υπηρετουν. Τόν  ανθρωπο  ομως  τόν  δημιούργησε  θεατή  των  ζώων  καί  των  εργων  τους  καί  ευγνώμονα  ερμηνευτή  ολων  αυτων. Γι΄ αυτό  ας  φροντίζουν  οι  ανθρωποι  μήπως  χωρίς  ν΄ αντικρύσουν  καί  χωρίς  νά  εννοήσουν  τό  Θεό  καί  τά  εργα  Του, πεθάνουν  οπως  τά  αλογα  ζωα. Καί  πρέπει  νά  γνωρίζει  ο  ανθρωπος  οτι  ο  Θεός  ειναι  παντοδύναμος  καί  τίποτε  δέν  ειναι  αντίθετο  σ΄ Αυτόν, αλλά  από  τήν  ανυπαρξία  οσα  θέλει  δημιούργησε  καί  δημιουργει  μέ  τό  λόγο  Του  γιά  τή  σωτηρία  των  ανθρώπων.

48.Τά  επουράνια  ειναι  αθάνατα  εξαιτίας  της  αγαθότητάς  τους, ενω  τά  επίγεια  εγιναν  θνητά, γιατί  φωλιάζει  μέσα  τους  η  κακία  πού  τή  διάλεξαν  καί  πού  ερχεται  στούς  ανοήτους  εξαιτίας  της  οκνηρίας  τους  καί  της  αγνοιας  του  Θεου.

49. Ο  θάνατος, οταν  κατανοηθει  από  τούς  ανθρώπους, ειναι  αθανασία. Δέν  τόν  κατανοουν  ομως  οι  αμαθεις, γι΄ αυτούς  ειναι  θάνατος. Καί  οπωσδήποτε  δέν  πρέπει  νά  φοβόμαστε  τουτο  τό  θάνατο, αλλά  τήν  απώλεια  της  ψυχης, πού  ειναι  η  αγνοια  του  Θεου. Αυτό  ειναι  τό  φοβερό  γιά  τήν  ψυχή.

50. Η  κακία  ειναι  πάθος  πού  οφείλεται  στή  φύση  της  υλης.  Επομένως  δέ  γίνεται  νά  υπάρξει  σωμα  χωρίς  κακία.  Η  λογική  ψυχή  πού  τό  εννοει  αυτό, αποβάλλει  τό  βάρος  της  υλης, δηλαδή  τήν  κακία, καί  καθώς  ελευθερώνεται  από  αυτό  τό  βάρος, γνωρίζει  τό  Θεό  των  ολων  καί  προφυλάγεται  από  τό  σωμα  σάν  από  εχθρό  καί  αντίπαλο  καί  δέν  υποτάσσεται  σ΄ αυτό. Καί  ετσι  στεφανώνεται  από  τό  Θεό  η  ψυχή  ως  νικήτρια  των  παθων  της  κακίας  καί  της  υλης.

51. Οταν  η  ψυχή  γνωρίσει  τήν  κακία, τή  μισει  σάν  βρωμερότατο  θηρίο.  Αλλά  οταν  κανείς  δέν  τήν  γνωρίζει, τήν  αγαπα, καί  αυτή  τόν  παίρνει  αιχμάλωτό  της  καί  μεταχειρίζεται  σάν  σκλάβο  τόν  εραστή  της. Καί  ο  δυστυχισμένος  καί  αθλιος  ανθρωπος  ουτε  τό  συμφέρον  του  βλέπει, ουτε  τό  καταλαβαίνει, αλλά  νομίζει  γιά  στόλισμά  του  τήν  κακία  καί  χαίρεται  γι΄ αυτό.

52. Η  καθαρή  ψυχή, επειδή  ειναι  αγαθή, φωτίζεται  μέ  μεγάλη  λάμψη  από  τό  Θεό. Καί  τότε  ο  νους  νοει  τό  αγαθό  καί  γεννα  λόγια  θεάρεστα.  Οταν  ομως  η  ψυχή  γεμίσει  από  τή  βρωμερή  λάσπη  της  κακίας, τότε  επειδή  ο  Θεός  τήν  αποστρέφεται  η  μαλλον  επειδή  η  ψυχή  χωρίζεται  μόνη  της  από  τό  Θεό, πονηροί  δαίμονες  μπαίνουν  στή  διάνοια  του  ανθρώπου  καί  παρακινουν  τήν  ψυχή  σέ  βδελυρές  πράξεις : μοιχειες, φόνους, αρπαγές, ιεροσυλίες  καί  ολα  τά  παρόμοια  δαιμονικά  εργα.

53. Εκεινοι  πού  γνωρίζουν  τό  Θεό, γεμίζουν  από  κάθε  καλή  εννοια  καί  επειδή  επιθυμουν  τά  ουράνια, καταφρονουν  τά  βιοτικά. Αυτοί  οι  ανθρωποι  ουτε  αρέσουν  στούς  πολλούς, ουτε  καί  αυτοί  αρέσκονται  μέ  τούς  πολλούς. Καί  γι΄ αυτό  οχι  μόνο  τούς  μισουν  αλλά  καί  τούς  περιγελουν  οι  πιό  πολλοί  ανόητοι.  Υπομένουν  οσα  τούς  φέρνει  η  φτώχεια  επειδή  γνωρίζουν  οτι  εκεινα  πού  οι  πολλοί  θεωρουν  κακά, σ΄ αυτούς  ειναι  καλά. Γιατί  εκεινος  πού  στοχάζεται  τά  επουράνια, πιστεύει  στόν  Θεό  γνωρίζοντας  οτι  ολα  ειναι  εργα  της  θελήσεώς  Του.  Εκεινος  ομως  πού  δέ  τά  στοχάζεται, δέν  πιστεύει  ποτέ  οτι  ο  κόσμος  ειναι  εργο  του  Θεου  καί  οτι  δημιουργήθηκε  γιά  τή  σωτηρία  του  ανθρώπου.

54. Εκεινοι  πού  ειναι  γεμάτοι  από  κακία  καί  μεθουν  από  τήν  αγνοια, δέν  γνωρίζουν  τό  Θεό, η  ψυχή  τους  ειναι  ζαλισμένη  καί  δέν  εχουν  ξεκάθαρο  μυαλό. Τό  Θεό  μπορει  νά τόν  εννοήσει  κανείς. Καί  ναί  μέν  δέν  ειναι  ορατός, ειναι  ομως  φανερότατος  μέσα  στά  ορατά, οπως  ακριβως  η  ψυχή  μέσα  στό  σωμα  μας. Καί  αν  σωμα  χωρίς  ψυχή  ειναι  αδύνατο  νά υπάρξει, ετσι  καί  ολα  τά  οντα  καί  βλεπόμενα  ειναι  αδύνατο  νά  υπάρχουν  χωρίς  τό  Δημιουργό  Θεό.

55.Γιά  ποιό  λόγο  δημιουργήθηκε  ο  ανθρωπος ; Γιά  νά  βλέπει  τά  εργα  του  Θεου  καί  μέσω  αυτων  νά  γνωρίσει  τό  Θεό  καί  νά  Τόν  δοξάσει  πού  τά  δημιούργησε  γιά  χάρη  του  ανθρώπου.  Ο  νους  πού  ελκύει  τήν  αγάπη  του  Θεου, ειναι  ενα  αόρατο  αγαθό  πού  τό  χαρίζει  ο  Θεός  στούς  αξιους  γιά  τήν  διαγωγή  τους  πού  τήν  κυβερνα  η  χρηστότητα.

56. Ελεύθερος  ειναι  οποιος  δέν  σκλαβώνεται  στίς  ηδονές  αλλά  κυριαρχει  μέ  φρόνηση  καί  εγκράτεια  πάνω  στό  σωμα  του  καί  αρκειται  μέ  μεγάλη  ευχαριστία  σέ  ο,τι  του  δίνει  ο  Θεός, εστω  καί  αν  ειναι  πολύ  λίγα. Γιατί  οταν  βρεθουν  σύμφωνοι  ο  νους  πού  αγαπα  τό  Θεό  καί  η  ψυχή, τότε  ειρηνεύει  ολο  τό  σωμα, ακόμη  καί  χωρίς  νά  θέλει.  Οταν  η  ψυχή  θέλει, τότε  κάθε  αμαρτωλή  σωματική  κίνηση  σβήνεται.

57. Εκεινοι  πού  δέν  αρκουνται  σ΄ αυτά  πού  χρειάζονται  γιά  νά  ζουν  αλλά  επιθυμουν  περισσότερα, υποδουλώνουν  τόν  εαυτό  τους  στά  πάθη  πού  ταράζουν  τήν  ψυχή  καί  της  φέρνουν  λογισμούς  καί  φαντασίες  οτι  τό  νά  θέλουν  λίγα  η  πολλά  ειναι  τό  ιδιο. Καί  οπως  τά  ρουχα  πού  ειναι  μεγαλύτερα  από  τό  σωμα  εμποδίζουν  εκείνους  πού  τρέχουν  στό  αγώνισμα  του  δρόμου, ετσι  καί  η  επιθυμία  του  ανθρώπου  νά  εχει  περισσότερα  από  οσα  πρέπει, εμποδίζει  τίς  ψυχές  καί  δέν  τίς  αφήνει  νά  αγωνίζονται  η  νά  σωθουν.

58. Οταν  βρίσκεται  κανείς  ακουσίως  καί  χωρίς  νά  τό  θέλει  κάπου, τό  αισθάνεται  σάν  φυλακή  καί  τιμωρία. Νά  εισαι  λοιπόν  ευχαριστημένος  μέ  τήν  κατάστασή  σου, γιατί  αν  τήν  υπομένεις  μέ  δυσαρέσκεια, θά  τιμωρήσεις  χωρίς  νά  τό  αισθάνεσαι  τόν  εαυτό  σου.  Ενας  δρόμος  υπάρχει  γι΄ αυτό, η  καταφρόνηση  των  βιοτικων  πραγμάτων.

59. Οπως  εχομε  τήν  οραση  πού  μας  εδωσε  ο  Θεός  γιά  νά  βλέπομε  τά  ορατά  καί  νά  ξεχωρίζομε  ποιό  ειναι  τό  ασπρο  καί  ποιό  ειναι  τό  μαυρο, ετσι  μας  εδωσε  ο  Θεός  καί  τό  λογικό  γιά  νά  διακρίνομε  εκεινα  πού  συμφέρουν  στήν  ψυχή  μας.  Η  επιθυμία, οταν  αποσπασθει  από  τό  λόγο, γεννα  ηδονή  καί  δέν  επιτρέπει  στήν  ψυχή  νά  σωθει  η  νά  ενωθει  μέ  τό  Θεό.

60. Αμαρτήματα  δέν  ειναι  οσα  γίνονται  κατά  φύση, αλλά  πονηρά  ειναι  εκεινα  πού  γίνονται  από  τήν  προαίρεση  του  ανθρώπου. Π.χ.  δέν  ειναι  αμαρτία  τό  νά  τρώει  ο  ανθρωπος, αλλά  τό  νά  μήν  τρώει  μέ  ευχαριστία, κοσμιότητα  καί  εγκράτεια  ωστε  νά  κρατα  τό  σωμα  του  στή  ζωή  χωρίς  κανένα  πονηρό  υπολογισμό. Ουτε  τό  νά  βλέπεις  αθωα  ειναι  αμαρτία, αλλά  τό  νά  βλέπεις  μέ  φθόνο, υπερηφάνεια  καί  απληστία.  Επίσης  τό  νά  μήν  ακους  υπομονετικά, αλλά  μέ  οργή  καί  θυμό, τό  νά  μήν  καθοδηγεις  τή  γλώσσα  σου  σέ  ευχαριστία  πρός  τό  Θεό  καί  προσευχή, αλλά  νά  κατηγορεις  τούς  αλλους, καί  τό  νά  μήν  απασχολεις  τά  χέρια  σου  στήν  ελεημοσύνη, αλλά  σέ  φόνους  καί  αρπαγές.  Ετσι  κάθε  μέλος  του  σώματος  αμαρτάνει  μέ  τό  νά  εργάζεται  παρά  τό  θέλημα  του  Θεου  καί  μέ  τή  θέληση  του  ανθρώπου  τά  πονηρά.

61. Αν  αμφιβάλλεις  οτι  κάθε  τί  πού  κάνομε  τό  βλέπει  ο  Θεός, τότε  παρατήρησε  οτι  εσύ  πού  εισαι  ανθρωπος  καί  φτιαγμένος  από  χωμα, μπορεις  σέ  μιά  στιγμή  νά  σκέφτεσαι  καί  νά  συλλογίζεσαι  πολλούς  καί  διάφορους  τόπους  συγχρόνως. Πόσο  μαλλον  ο  Θεός  πού  βλέπει  τά  πάντα  σάν  ενα  σπόρο  σιναπιου, πού  δίνει  ζωή  στά  πάντα  καί  τά  τρέφει  οπως   Εκεινος  θέλει ;

62. Οταν  κλείσεις  τίς  πόρτες  του  σπιτιου  σου  καί  εισαι  μόνος, νά  γνωρίζεις  οτι  ειναι  μαζί  σου  ο  αγγελος  πού  εχει  οριστει  γιά  κάθε  ανθρωπο  από  τό  Θεό, αυτός  πού  οι   Ελληνες  ονόμαζαν « οικειο  δαίμονα». Αυτός, ο  οποιος  δέν  κοιμαται  ποτέ  καί  δέν  κάνει  ποτέ  λάθος, ειναι  πάντοτε  κοντά  σου, βλέπει τά  πάντα  χωρίς  νά  τόν  εμποδίζει  τό  σκοτάδι. Μαζί  μέ  αυτόν  ειναι  σέ  κάθε  τόπο  καί  ο  Θεός, γιατί  δέν  υπάρχει  τόπος  η  πράγμα  οπου  δέν  υπάρχει  ο  Θεός, αφου  ειναι  μεγαλύτερος  απ΄ ολα  καί  κρατα  ολους  μέσα  στό  χέρι  Του.

63. Αν  οι  στρατιωτες  μένουν  πιστοί  στόν  Καίσαρα  επειδή  τούς  δίνει  τίς  τροφές, πόσο  μαλλον  πρέπει  νά  φροντίζομε  νά  ευχαριστουμε  ακατάπαυστα  μέ  ασίγητα  στόματα  τό  Θεό  καί  νά  ειμαστε  αρεστοί  σ΄ Αυτόν, ο   Οποιος  τά  πάντα  δημιούργησε  γιά  τόν  ανθρωπο ;

64. Η  ευγνωμοσύνη  στό  Θεό  καί  η  ενάρετη  ζωή  ειναι  καρποφορία  του  ανθρώπου  πού  ειναι  αρεστή  στό  Θεό. Οι  καρποί  της  γης  δέν  γίνονται  μέσα  σέ  μία  ωρα, αλλά  μέ  τόν  καιρό, μέ  βροχές  καί  μέ  καλλιέργεια.  Ομοια  καί  η  καρποφορία  των  ανθρώπων  στολίζεται  μέ  τήν  ασκηση, μέ  τή  μελέτη, μέ  τό  χρόνο, μέ  τήν  καρτερία, τήν  εγκράτεια  καί  τήν  υπομονή. Καί  αν  μέ  αυτά  μερικοί  σέ  θεωρουν  ευλαβή, εσύ  μήν  εχεις  εμπιστοσύνη  στόν  εαυτό  σου  οσο  βρίσκεσαι  στή  ζωή  καί  μή  νομίζεις  γιά  κανένα  απ΄ οσα  κάνεις  οτι  αρέσει  στό  Θεό. Γιατί  πρέπει  νά  γνωρίζεις  οτι  δέν  ειναι  ευκολο  στόν  ανθρωπο  νά  φυλάξει  μέχρι  τό  τέλος  τήν  αναμαρτησία.

65.Τίποτε  δέν  ειναι  πιό  πολύτιμο  στόν  ανθρωπο, οσο  ο  λόγος.  Ο  λόγος  ειναι  τόσο  δυνατός, ωστε  μέ  τόν  λόγο  καί  τήν  ευχαριστία  μας  λατρεύομε  τό  Θεό, ενω  μέ  τόν  αχρηστο  καί  δυσφημιστικό  λόγο  προκαλουμε  τήν  καταδίκη  της  ψυχης  μας. Ειναι  αναίσθητος  ο  ανθρωπος  πού  κατηγορει  τή  γέννησή  του  η  κάτι  αλλο  γιά  τίς  αμαρτίες  του, αφου  μέ  τήν  ελεύθερη  θέλησή  του  μεταχειρίζεται  λόγο  η  εργο  πονηρό.

66. Αν  φροντίζομε  νά  θεραπεύομε  τίς  σωματικές  ατέλειες  γιά  νά  μή  μας  ειρωνεύονται  οσοι  μας  βλέπουν, πολύ  περισσότερο  ειναι  μεγάλη  ανάγκη  νά  φροντίζομε  νά  θεραπεύομε  τά  πάθη  της  ψυχης, αφου  μέλλομε  νά  κριθουμε  μπροστά  στό  Θεό, μή  βρεθουμε  ατιμοι  η  καταγέλαστοι.  Εχοντας  τό  αυτεξούσιο, μπορουμε  νά  μήν  πραγματοποιήσομε  τίς  πονηρές  πράξεις  πού  επιθυμουμε, αν  τό  θελήσομε, ειναι  στήν  εξουσία  μας  νά  ζουμε  μέ  τρόπο  πού  αρέσει  στό  Θεό, καί  κανείς  ποτέ  δέ  θά  μας  εξαναγκάσει  νά  κάνομε  χωρίς  τή  θέλησή  μας  κάτι  κακό.  Ετσι  αν  αγωνιζόμαστε, θά  ειμαστε  ανθρωποι  αξιοι  του  Θεου  καί  θά  ζήσομε  σάν  αγγελοι  στούς  ουρανούς.

67. Αν  θέλεις, εισαι  δουλος  των  παθων, αν  θέλεις, εισαι  ελεύθερος  καί  δέν  θά  υποκύψεις  στά  πάθη. Γιατί  ο  Θεός  σέ  εκανε  αυτεξούσιο. Καί  οποιος  νικα  τά  πάθη  της  σάρκας  στεφανώνεται  μέ  τήν  αφθαρσία.  Αν  δέν  υπηρχαν  τά  πάθη, δέν  θά  υπηρχαν  αρετές, ουτε  στεφάνια  πού  χαρίζονται  από  τό  Θεό  στούς  αξιους.

68. Εκεινοι  πού  δέν  βλέπουν  τό  συμφέρον  τους  αν  καί  γνωρίζουν  τό  αγαθό, εχουν  τυφλή  τήν  ψυχή  τους  καί  εχει  πωρωθει  η  διακριτική  δύναμή  τους. Αυτούς  δέν  πρέπει  νά  τούς  προσέχομε, γιά  νά  μήν  πέσομε  κι  εμεις  στά  πάθη  τους  από  απρονοησία  μας, σάν  τυφλοί.

69. Εναντίον  εκείνων  πού  αμαρτάνουν  δέν  πρέπει  νά  θυμώνομε  καί  αν  ακόμη  διαπράττουν  εγκλήματα  αξια  τιμωρίας. Γιά  χάρη  του  ιδιου  του  δικαίου  ομως  πρέπει  νά  επαναφέρομε  οσους  σφάλλουν  καί  νά  τούς  τιμωρουμε  αν  τύχει, ειτε  μόνοι  μας  ειτε  μέσω  αλλων, αλλά  δέν  πρέπει  νά  οργιζόμαστε, γιατί  η  οργή  ενεργει  σύμφωνα  μέ  τό  πάθος, δέν  κρίνει  σωστά  καί  δέ  βλέπει  τό  δίκαιο. Γι΄ αυτό  ουτε  κι  εκείνους  πού  δείχνουν  υπερβολική  ευσπλαχνία  πρός  οσους  σφάλλουν  πρέπει  νά  τούς  παραδεχόμαστε, αλλά  οι  κακοί  πρέπει  νά  τιμωρουνται  γιά  τό  καλό  καί  τή  δικαιοσύνη  καί  οχι  σύμφωνα  μέ  τό  πάθος  μας  της  οργης.

70.Μόνο  ο,τι  αποκτα  η  ψυχή  ειναι  σίγουρο  καί  αναφαίρετο. Καί  αυτό  ειναι  η  ενάρετη  καί  αρεστή  στό  Θεό  ζωή  καί  η  γνώση  καί  τά  καλά  εργα.  Ενω  ο  πλουτος  ειναι  τυφλός  οδηγός  καί  ανόητος  σύμβουλος, οδηγει  στήν  απώλεια  τήν  αναίσθητη  ψυχή  του  εκεινος  πού  μεταχειρίζεται  τόν  πλουτο  μέ  κακό  καί  φιλήδονο  τρόπο.

71.Πρέπει  οι  ανθρωποι  η  τίποτε  τό  περιττό  νά  μήν  αποκτουν, η  αν  εχουν, νά  γνωρίζουν  με  βεβαιότητα  οτι  ολα  τά  πράγματα  της  ζωης  αυτης  ειναι  από  τή  φύση  τους  φθαρτά  καί  ευκολα  αφαιρουνται  καί  πετιουνται  καί  κομματιάζονται.  Επομένως  δέν  πρέπει  νά  θλίβονται  μέ  οσα  συμβαίνουν.

72.Γνώριζε  οτι  οι  σωματικοί  πόνοι  ειναι  φυσικοί  γιά  το  σωμα, αφου  ειναι  φθαρτό  καί  υλικό. Πρέπει  λοιπόν  σ΄ αυτές  τίς  περιπτώσεις  η  παιδαγωγημένη  ψυχή  νά  προβάλλει  ευχαρίστως  καρτερία  καί  υπομονή  καί  νά  μή  κατηγορει  τό  Θεό  γιατί  επλασε  τό  σωμα.

73. Εκεινοι  πού  αγωνίζονται  στούς  ολυμπιακούς  αγωνες  δέν  παίρνουν  τό  στεφάνι  οταν  νικήσουν  τόν  πρωτο  η  τό  δεύτερο  η  τό  τρίτο, αλλά  οταν  νικήσουν  ολους  τούς  συναγωνιζομένους.  Ετσι  καί  οποιος  θέλει  νά  στεφανωθει  από  τό  Θεό, πρέπει  νά  γυμνάζει  τήν  ψυχή  του  στή  σωφροσύνη, οχι  μόνο  σέ  ο,τι  εχει  σχέση  μέ  τό  σωμα, αλλά  καί  στά  σχετικά  μέ  τά  κέρδη  καί  τίς  αρπαγές  καί  τό  φθόνο  καί  τίς  τροφές  καί  τή  ματαιοδοξία  καί  τίς  κατηγορίες  καί  τούς  θανάτους  καί  ολα  τά  παρόμοια.

74.Νά  μήν  ακολουθουμε  τήν  ενάρετη  καί  θεάρεστη  διαγωγή  γιά  νά  μας  επαινέσουν  οι  ανθρωποι, αλλά  γιά  τή  σωτηρία  της  ψυχης  ας  προτιμήσομε  τήν  ενάρετη  ζωή. Γιατί  κάθε  ημέρα  ο  θάνατος  ειναι  μπροστά  στά  μάτια  μας  καί  τά  ανθρώπινα  ειναι  αβέβαια  καί  σκοτεινά.

75.Στήν  εξουσία  μας  ειναι  νά  ζήσομε  μέ  σωφροσύνη, τό  νά  γίνομε  ομως  πλούσιοι  δέν  ειναι  στήν  εξουσία  μας. Τί  λοιπόν ; Πρέπει  νά  καταδικάσομε  τήν  ψυχή  μας  γιά  χάρη  μιας  λιγόκαιρης  φαντασίας  του  πλούτου  πού  δέν  ειναι  στήν  εξουσία  μας  νά  αποκτήσομε ; Καί  νά  ειναι  ο  πλουτος  τό  μόνο  πού  επιθυμουμε ; Πόσο  ανόητα  τρέχομε  χωρίς  νά  γνωρίζομε  οτι  πρώτη  από  ολες  τίς  αρετές  ειναι  η  ταπεινοφροσύνη, οπως  καί  πρωτο  από  ολα  τά  πάθη  ειναι  η  γαστριμαργία  καί  η  επιθυμία  των  υλικων  πραγμάτων !

76.Πρέπει  νά  εχομε  υπόψη  ακατάπαυστα  οι  φρόνιμοι  ανθρωποι  οτι  μέ  τό  νά  υποφέρομε  μικρούς  καί  λιγόκαιρους  κόπους  στή  ζωή, πολύ  μεγάλη  χαρά  καί  ευχαρίστηση  απολαμβάνομε  μετά  τό  θάνατο. Γι΄ αυτό  εκεινος  πού  πολεμα  κατά  των  παθων  του  καί  θέλει  νά  στεφανωθει  από  τό  Θεό, αν  πέσει  σέ  αμαρτία, ας  μή  χάσει  τό  θάρρος  του  καί  μείνει  στήν  πτώση  του  απελπισμένος, αλλά  νά  σηκωθει  καί  ν΄ αρχίσει  πάλι  νά  αγωνίζεται  καί  νά  φροντίσει  νά  στεφανωθει. Καί  αν  ξαναπέσει, πρέπει  μέχρι  τήν  τελευταία  αναπνοή  νά  σηκώνεται. Γιατί  οι  σωματικοί   κόποι  ειναι  οπλα  καί  μέσα  γιά  ν΄ αποκτήσομε  τίς  αρετές  καί  σώζουν  τήν  ψυχή.

77.Οι  θλίψεις  καί  τά  λυπηρά  πού  συμβαίνουν  στή  ζωή, γίνονται  αφορμή  στούς  ανδρείους  καί  αξιους  αγωνιστές  νά  στεφανωθουν  από  τό  Θεό. Γι΄ αυτό  πρέπει  στή  ζωή  τους  νά  γίνουν  σάν  νεκροί  γιά  ολα  τά  βιοτικά  πράγματα, γιατί  ο  νεκρός  δέν  θά  φροντίσει  ποτέ  γιά  τίποτε  αυτου  του  κόσμου.

78.Δέν  πρέπει  η  λογική  καί  αγωνιζόμενη  ψυχή, ευθύς  αμέσως  νά  φοβαται  καί  νά  δειλιάζει  απέναντι  στά  πάθη, γιατί  ετσι  θά  θεωρηθει  δειλή  καί  θά  περιφρονηθει. Γιατί  η  ψυχή  πού  ταράζεται  από  τίς  φαντασίες  της  ζωης, απομακρύνεται  από  τά  πρέποντα. Στά  αιώνια  αγαθά  προηγουνται  οι  αρετές  της  ψυχης  μας, ενω  στίς  αιώνιες  κολάσεις  αιτία  ειναι  οι  θεληματικές  κακίες  των  ανθρώπων.

79. Ο  λογικός  ανθρωπος  πολεμειται  διά  μέσου  των  αισθήσεων  από  τά  ψυχικά  πάθη. Πέντε  ειναι  οι  αισθήσεις  του  σώματος : οραση, οσφρηση, ακοή, γεύση, αφή.  Υποκύπτοντας  μέσω  των  αισθήσεων  αυτων  στά  τέσσερα  πάθη  αιχμαλωτίζεται  η  αθλια  ψυχή. Κι  ειναι  αυτά  τά  τέσσερα  πάθη  της  ψυχης : κενοδοξία, χαρά, θυμός, δειλία.  Οταν  λοιπόν  ο  ανθρωπος  μέ  τή  φρόνηση  καί  τήν  επανειλημμένη  σκέψη  σάν  καλός  στρατηγός  γίνει  κύριος  των  παθων  καί  τά  νικήσει, δέν  πολεμειται  πλέον  από  αυτά, αλλά  εχει  ειρήνη  στήν  ψυχή  του  καί  στεφανώνεται  από  τό  Θεό  ως  νικητής.

80. Από  εκείνους  πού  διανυκτερεύουν  στά  πανδοχεια, μερικοί  βρίσκουν  κρεβάτια, αλλοι  δέν  εχουν  κρεβάτι, κοιμουνται  στό  πάτωμα  καί  εντούτοις  ροχαλίζουν  οπως  κι  εκεινοι  πού  κοιμουνται  σέ  κρεβάτι. Κι  οταν  περάσει  η  νύχτα, πρωί - πρωί  αφήνουν  τό  κρεβάτι  τους  καί  τό  πανδοχειο  καί  φεύγουν  ολοι  μαζί, εχοντας  μόνο  τά  πράγματα  τους. Κατά  τόν  ιδιο  τρόπο  καί  ολοι  οσοι  γεννιουνται  σ΄ αυτόν  τόν  κόσμο, καί  οι  φτωχοί  καί  οι  πλούσιοι  καί  επίσημοι, βγαίνουν  από  τή  ζωή  σάν  από  πανδοχειο, χωρίς  νά  παίρνουν  μαζί  τους  τίποτε  από  τίς  απολαύσεις  του  βίου  καί  από  τά  πλούτη  τους, παρά  μόνον  τά  εργα  τους, καλά  η  κακά, οσα  εκαναν  στή  ζωή  τους.

81. Αν  κατέχεις  καμιά  υψηλή  εξουσία, μή  φοβερίσεις  ευκολα  κανέναν  μέ  θάνατο, εχοντας  υπόψη  σου  οτι  καί  σύ  φυσικως  εισαι  υποκείμενος  στό  θάνατο  καί  οτι  η  ψυχή  βγάζει  από  πάνω  της  τό  σωμα  σάν  τελευταιο  ενδυμα. Αυτό  εχοντας  υπόψη  σου  νά  εξασκεισαι  πάντοτε  στήν  πραότητα  καί  νά  ευεργετεις, ευχαριστώντας  πάντοτε  τό  Θεό. Γιατί  εκεινος  πού  δέν  ευσπλαχνίζεται  τούς  αλλους  δέν  εχει  αρετή  πάνω  του.

82.Τό  θάνατο, είναι  αδύνατο  καί  δέν  υπάρχει  τρόπος  νά  τόν αποφύγομε. Αυτό  τό  γνωρίζουν  οι  πραγματικά  στοχαστικοί    ανθρωποι  καί  γυμνασμένοι  στίς  αρετές  καί  στίς  θεάρεστες  σκέψεις, καί  δέχονται  τό  θάνατο  χωρίς  στεναγμούς  καί  φόβο  καί  υπερβολική  λύπη, εχοντας  υπόψη  οτι  δέν  μπορουν  νά  τόν  αποφύγουν  καί  οτι  μ΄ αυτόν  γλυτώνουν  από  τά  κακά  καί  δυσάρεστα  του  βίου.

83. Εκείνους  πού  εχουν  λησμονήσει  ολότελα  τήν  ενάρετη  ζωή  πού  ειναι  αρεστή  στό  Θεό  καί  δέν  πιστεύουν  τίς  σωστές  καί  θεάρεστες  διδασκαλίες, δέν  πρέπει  νά  τούς  μισουμε  αλλά  μαλλον  νά  τούς  συμπονουμε, γιατί  ειναι  βλαμμένη  η  διακριτική  δύναμη  της  ψυχης  τους  καί  ειναι  τυφλή  η  καρδιά  καί  η  διάνοιά  τους. Αυτοί  χάνονται  γιατί  από  αγνοια  δέχτηκαν  τό  κακό  ως  καλό  καί  δέν  γνωρίζουν  τό  Θεό  οι  τρισάθλιοι  καί  μωροί.

84.Νά  αποφεύγεις  νά  μιλας  γιά  τήν  αρετή  καί  τήν  ευσέβεια  στούς  πολλούς. Δέν  τό  λέω  αυτό  από  φθόνο, αλλά  γιατί  κατά  τήν  γνώμη  μου  θά  φανεις  γελοιος  στούς  ανοήτους. Τό  ομοιο  χαίρεται  μέ  τό  ομοιό  του. Οι  λόγοι  γιά  τήν  αρετή  καί  τήν  ευσέβεια  εχουν  λίγους  ακροατές  καί  ίσως  εντελως  μετρημένους. Καλύτερα  νά  μήν  μιλας, παρεκτός  μόνο  εκεινα  πού  θέλει  ο  Θεός  γιά  τή  σωτηρία  του  ανθρώπου.

85. Η  ψυχή  πάσχει  μαζί  μέ  τό  σωμα, ενω  τό  σωμα  δέν  πάσχει  μαζί  μέ  τήν  ψυχή. Λόγου  χάρη, οταν  κόβεται  τό  σωμα, υποφέρει  καί  η  ψυχή. | Οταν  τό  σωμα  ειναι  δυνατό  καί  γερό, συνευχαριστειται  τό  παθητικό  μέρος  της  ψυχης.  Οταν  ομως  σκέφτεται  η  ψυχή, δέν  σκέφτεται  καί  τό  σωμα, αλλά  μένει  μόνο  του  κατά  μέρος, γιατί  η  σκέψη  ειναι  ιδιότητα  της  ψυχης.  Οπως  καί  η  αγνοια, η  υπερηφάνεια, η  απιστία, η  πλεονεξία, τό  μίσος, ο  φθόνος, η  οργή, η  αδιαφορία, η  κενοδοξία, η  επιθυμία  της  τιμης, η  διχόνοια  καί  η  αισθηση  του  καλου, αυτά  ολα  τά  ενεργει  η  ψυχή.

86. Εχοντας  τό  νου  σου  στό  Θεό, νά  εισαι  ευσεβής, δηλαδή  χωρίς  φθόνο, αγαθός, εγκρατής, πράος, νά  δίνεις  οσο  μπορεις, νά  εισαι  κοινωνικός, ειρηνικός  καί  τά  παρόμοια. Γιατί  αυτή  ειναι  η  αναφαίρετη  περιουσία  της  ψυχης, τό  νά  εισαι  αρεστός  στό  Θεό  μέ  τίς  παραπάνω  αρετές, μέ  τό  νά  μήν  κρίνεις  κανένα, ουτε  νά  λές  οτι  ο  τάδε  ειναι  κακός  καί  αμάρτησε, αλλά  καλύτερα  νά  αναζητεις  τά  δικά  σου  αμαρτήματα  καί  νά  εξετάζεις  τή  ζωή  σου  αν  ειναι  αρεστή  στό  Θεό. Τί  μας  ενδιαφέρει  αν  ο  αλλος  ειναι  κακός ;

87. Ο  αληθινός  ανθρωπος  φροντίζει  νά  ειναι  ευσεβής. Καί  ευσεβής  ειναι  εκεινος  πού  δέν  επιθυμει  τά  ξένα  πράγματα. Ξένα  γιά  τόν  ανθρωπο  ειναι  ολα  τά  κτίσματα, καί  σάν  εικόνα  του  Θεου  πού  ειναι, ολα  τά  περιφρονει. Γίνεται  ο  ανθρωπος  εικόνα  του  Θεου  οταν  ζει  ορθά  καί  θεάρεστα. Αυτό  δέν  μπορει  νά  γίνει, αν  δέν  απομακρυνθει  ο  ανθρωπος  από  τίς  μέριμνες  της  ζωης.  Εκεινος  πού  εχει  νου  πού  αγαπα  τό  Θεό, γνωρίζει  πόση  ψυχική  ωφέλεια  καί  ευλάβεια  προέρχεται  από  αυτό.  Ο  θεοσεβής  ανθρωπος  δέν  κατηγορει  κανένα  γιά  τίς  αμαρτίες  του  παρά  μόνο  τόν  εαυτό  του. Καί  αυτό  ειναι  σημάδι  σωτηρίας  της  ψυχης.

88. Οσοι  φροντίζουν  νά  αποκτήσουν  τά  πρόσκαιρα  αγαθά  ακόμη  καί  μέ  τή  βία, καί  αγαπουν  τά  εργα  της  κακίας  αψηφώντας  τό  θάνατο  καί  τήν  απώλεια  της  ψυχης  τους, χωρίς  νά  βλέπουν  οι  αθλιοι  τό  συμφέρον  τους, τουτοι  δέ  λογαριάζουν  τι  υποφέρουν  οι  ανθρωποι  μετά  τό  θάνατο  από  τήν  κακία.

89. Η  κακία  ειναι  πάθος  πού  βρίσκεται  στήν  υλη. Της  κακίας  ομως  δέν  ειναι  αιτιος  ο  Θεός. Αυτός  εδωσε  στούς  ανθρώπους  γνώση  καί  επιτηδειότητα  καί  τήν  ιδιότητα  νά  διακρίνουν  τό  καλό  από  τό  κακό  καί  αυτεξουσιότητα. Αυτό  πού  γεννα  ολα  τά  πάθη  της  κακίας  ειναι  η  αμέλεια  καί  η  οκνηρία  των  ανθρώπων.  Ο  Θεός  δέν  φταίει  διόλου  σ΄ αυτό.  Από  τήν  κακή  τους  προαίρεση  οι  δαίμονες  εγιναν  πονηροί, οπως  καί  οι  περισσότεροι  ανθρωποι.

90. Ο  ανθρωπος  πού  ειναι  αχώριστος  από  τήν  ευσέβεια, δέν  επιτρέπει  νά  εισχωρήσει  κρυφά  η  κακία  στήν  ψυχή  του.  Οταν  απουσιάζει  η  κακία, τότε  η  ψυχή  ουτε  κίνδυνο  εχει, ουτε  βλάπτεται  από  τίποτε. Τέτοιους  ανθρώπους  ουτε  απαίσιος  δαίμονας, ουτε  κακή  μοίρα  τούς  κυριεύει, γιατί  ο  Θεός  τούς  γλυτώνει  από  κινδύνους  καί  ζουν  χωρίς  νά  υποστουν  βλάβη, θειοι  καί  εξοχοι. Καί  αν  κανείς  επαινέσει  ενα  τέτοιον  ανθρωπο, αυτός  γελα  μέσα  του  γι΄ αυτούς  πού  τόν  επαινουν. Καί  αν  κανείς  τόν  κατηγορει, δέν  δικαιολογειται  σέ  οσους  τόν  κατηγορουν, ουτε  καν  αγανακτει  γιά  ο,τι  του  λένε.

91. Η  κακία  ακολουθει  τήν  ανθρώπινη  φύση  οπως  η  σκουριά  τό  χαλκό  καί  η  ακαθαρσία  τό  σωμα.  Αλλά  ουτε  ο  χαλκουργός  εκανε  τή  σκουριά, ουτε  οι  γονεις  τήν  ακαθαρσία.  Ετσι  ουτε  τήν  κακία  τήν  εκανε  ο  Θεός.  Εδωσε  γνώση  στόν  ανθρωπο  καί  δύναμη  νά  διακρίνει  γιά  νά  αποφύγει  τό  κακό, γνωρίζοντας  οτι  βλάπτεται  από  τό  κακό  καί  τιμωρειται. Πρόσεχε, λοιπόν, μήπως  δεις  κανένα  νά  ειναι  ευτυχής  μέσα  σέ  εξουσία  καί  πλουτο  καί  τόν  καλοτυχίσεις, παρασυρόμενος  από  τόν  δαίμονα.  Αλλά  ευθύς  νά  βάλεις  τό  θάνατο  μπροστά  στά  μάτια  σου  καί  ποτέ  δέν  θά  επιθυμήσεις  κανένα  κακό  η  γήινο.

92. Ο  Θεός  μας  στά  επουράνια  χάρισε  τήν  αθανασία  καί  τά  επίγεια  τά  εβαλε  μέσα  στή  μεταβολή. Στό  σύμπαν  δώρισε  ζωή  καί  κίνηση.  Ολα  αυτά  γιά  χάρη  του  ανθρώπου. Γι΄ αυτό  νά  μήν  παρασύρεσαι  από  τά  εξωτερικά  φαινόμενα  του  βίου  πού  υποβάλλει  στό  νου  σου  ο  διάβολος - γιατί  αυτός  ειναι  πού  υποβάλλει  στήν  ψυχή  τίς  πονηρές  ενθυμήσεις - , αλλά  ευθύς  νά  θυμασαι  τά  ουράνια  αγαθά  καί  νά  λές  στόν  εαυτό  σου : «  Αν  θέλω, μπορω  νά  νικήσω  κι  αυτό  τό  πάθος. Δέ  θά  νικήσω  ομως  αν  θέλω  νά  πετύχω  τή  δική  μου  ορεξη».  Ετσι  λοιπόν  νά  ασκεισαι, γιατί  ετσι  μπορεις  νά  σώσεις  τήν  ψυχή  σου.

93.Ζωή  ειναι  η  ενωση  καί  σχέση  του  νου, της  ψυχης  καί  του  σώματος.  Ο  θάνατος  δέν  ειναι  καταστροφή  αυτων  πού  ενώθηκαν, αλλά  διάλυση  της  γνώσεώς  τους. Γιατί  μέσα  στό  Θεό  διατηρουνται  ολα  καί  μετά  τή  διάλυσή  τους.

94. Ο  νους  δέν  ειναι  ψυχή, αλλά  δωρεά  του  Θεου  πού  σώζει  τήν  ψυχή  καί  προηγειται  καί  τή  συμβουλεύει - δηλαδή  ο  νους  πού  ειναι  ευάρεστος  στό  Θεό. Τή  συμβουλεύει  λοιπόν, τά  πρόσκαιρα  καί  υλικά  καί  φθαρτά  νά  τά  καταφρονήσει  καί  νά  ερωτευθει  τά  αιώνια  καί  αφθαρτα  καί  αυλα  αγαθά. Καί  ενω  θά  ζει  μέ  τό  σωμα  στή  γη, νά  κατανοει  μέ  τό  νου  καί  νά  θεωρει  ολα  τά  ουράνια  καί  τά  σχετικά  μέ  τό  Θεό.  Ο  θεοφιλής  νους  λοιπόν  ειναι  ευεργέτης  καί  σωτηρία  της  ψυχης  του  ανθρώπου.

95. Η  ψυχή  οταν  ενωθει  μέ  τό  σωμα, ευθύς  από  λύπη  καί  τήν  ηδονή  σκοτίζεται  καί  χάνεται. Καί  ειναι  η  λύπη  καί  η  ηδονή  σάν  τούς  χυμούς  του  σώματος.  Ο  νους  πού  αγαπα  τό  Θεό  κάνει  τό  αντίθετο, στενοχωρει  τό  σωμα  καί  σώζει  τήν  ψυχή, σάν  γιατρός  πού  κατακόβει  καί  καυτηριάζει  τά  σώματα.

96. Οσες  ψυχές  δέν  εχουν  ηνίοχο  τό  λογικό  καί  δέν  κυβερνιουνται  από  τό  νου, γιά  νά  σφίγγει  καί  νά  αναχαιτίζει  καί  νά  κυβερνα  τά  πάθη  τους, δηλ. τή  λύπη  καί  τήν  ηδονή, αυτές  οι  ψυχές  χάνονται  σάν  τά  αλογα  ζωα, μέ  τό  νά  παρασύρεται  η  λογική  δύναμη  της  ψυχης  από  τά  πάθη  σάν  τόν  ηνίοχο  πού  νικήθηκε  από  τά  αλογα  του  αμαξιου.

97.Πολύ  μεγάλη  ασθένεια  της  ψυχης  καί  αφανισμός  καί  καταστροφή  ειναι  τό  νά  μή  γνωρίζει  τό  Θεό, πού  ολα  τά  δημιούργησε  γιά  τόν  ανθρωπο  καί  του  δώρισε  τό  νου  καί  τό  λογικό, μέ  τά  οποια  πετώντας  ο  ανθρωπος, ενώνεται  μέ  τό  Θεό  καί  Τόν  εννοει  καί  Τόν  δοξάζει.

98. Η  ψυχή  βρίσκεται  μέσα  στό  σωμα, στήν  ψυχή  βρίσκεται  ο  νους  καί  μέσα  στό  νου  βρίσκεται  τό  λογικό. Μέ  αυτά  στοχαζόμαστε  καί  δοξολογουμε  τό  Θεό, ο   Οποιος  παρέχει  στήν  ψυχή  τήν  αθανασία, τήν  αφθαρσία  καί  τήν  αιώνια  απόλαυση.  Επειδή  ο  Θεός  σέ  ολα  τά  οντα, μόνο  από  αγαθότητα, χάρισε  τήν  υπαρξη.

99. Ο  Θεός  αφου  εκανε  τόν  ανθρωπο  αυτεξούσιο, ως  πλουσιόδωρος  καί  αγαθός  πού  ειναι, του  εδωσε  καί  τή  δύναμη, αν  θέλει, νά  γίνεται  αρεστός  σ΄ Αυτόν. Καί  αρέσει  στό  Θεό  τό  νά  μή  υπάρχει  κακία  στούς  ανθρώπους. Αν  τώρα  οι  ανθρωποι  επαινουν  τά  καλά  εργα  καί  τίς  αρετές  της  αγίας  ψυχης  πού  αγαπα  τό  Θεό  καί  κατηγορουν  τίς  αισχρές  καί  πονηρές  πράξεις, πόσο  μαλλον  ο  Θεός, ο   Οποιος  θέλει  τή  σωτηρία  του  ανθρώπου ;

100.Τά  αγαθά  από  τόν  αγαθό  Θεό  τά  παίρνει  ο  ανθρωπος, γι΄ αυτό  τό  σκοπό  καί  δημιουργήθηκε  από  τό  Θεό. Τά  κακά  επισύρει  ο  ανθρωπος  ο  ιδιος  στόν  εαυτό  του  εξαιτίας  της  κακίας, της  επιθυμίας  καί  της  αναισθησίας  του.

101. Η  ασυλλόγιστη  ψυχή, ενω  ειναι  αθάνατη  καί  κυριαρχει  πάνω  στό  σωμα, γίνεται  δούλη  του  σώματος  μέ  τίς  ηδονές  καί  δέν  εννοει  οτι  η  σωματική  απόλαυση  ειναι  βλάβη  της  ψυχης. Πέφτοντας  σε  αναισθησία  καί  μωρία, φροντίζει  μόνο  γιά  τίς  απολαύσεις  του  σώματος.

102. Ο  Θεός  ειναι  αγαθός, ο  ανθρωπος  ειναι  πονηρός. Κανένα  κακό  δέν  υπάρχει  στόν  ουρανό, κανένα  καλό  δέν  υπάρχει  πάνω  στή  γη.  Ο  λογικός  ανθρωπος  διαλέγει  τό  καλύτερο  καί γνωρίζει τό 
Θεό  των  ολων  καί  Τόν  ευχαριστει  καί  Τόν  υμνει, καί  οσο  ζει  αποστρέφεται  τό  σωμα  του  καί  δέν  επιτρέπει  στόν  εαυτό  του  νά  εκτελέσει  τίς  πονηρές  επιθυμίες  του, γιατί  γνωρίζει  οτι  εχουν  τή  δύναμη  νά  οδηγουν  τόν  ανθρωπο  στήν  απώλεια.

103. Ο  πονηρός  ανθρωπος  αγαπα  τήν  πλεονεξία  καί  περιφρονει  τή  δικαιοσύνη  καί  τήν  αρετή, καί  ουτε  τήν  αβεβαιότητα  καί  τήν  ακαταστασία  καί  τό  λιγόχρονο  της  ζωης  συλλογίζεται, ουτε  τόν  θάνατο  πού  ειναι  αναπόφευκτος  καί  δέν  μπορει  κανείς  μέ  δωρα  νά  τόν  δελεάσει.  Αν  ειναι  γέροντας  αισχρός  καί  ασυλλόγιστος, τότε  ειναι  σάν  τό  σάπιο  ξύλο  πού  δέν  μπορει  νά  χρησιμοποιηθει  σέ  τίποτε.

104. Οταν  εχομε  πρωτα  δοκιμάσει  εκεινα  πού  μας  λυπουν  καί  μας  στενοχωρουν, τότε  αισθανόμαστε  τή  χαρά  καί  τήν  ηδονή. Λόγου  χάρη, δέν  πίνει  κανείς  ευχάριστα  αν  δέν  διψάσει, ουτε  τρώει  ευχάριστα  αν  δέν  πεινάσει, ουτε  κοιμαται  μ΄ ευχαρίστηση  αν  δέ  νυστάξει  πάρα  πολύ, ουτε  χαίρεται  πραγματικά  αν  πρωτύτερα  δέ  λυπηθει.  Ετσι  ουτε  τά  αιώνια  αγαθά  θά  απολαύσομε  αν  δέν  καταφρονήσομε  τά  πρόσκαιρα  καί  λιγόκαιρα.

105.Τό  λογικό  ειναι  υπηρέτης  του  νου. | Ο,τι  θέλει  ο  νους, εξηγει  καί  εκφράζει  τό  λογικό.

106. Ο  νους  βλέπει  τά  πάντα, ακόμα  καί  τά  επουράνια, τίποτε  δέν  τόν  σκοτεινιάζει  παρά  μόνο  η  αμαρτία. Στόν  καθαρό  νου  τίποτε  δέν  ειναι  ακατανόητο, οπως  καί  γιά  τόν  λόγο  τίποτε  δέν  υπάρχει  πού  νά  μήν  μπορει  νά  τό  εκφράσει.

107. Ο  ανθρωπος  εξαιτίας  του  σώματος  ειναι  θνητός, αλλά  εξαιτίας  του  νου  καί  του  λογικου  ειναι  αθάνατος.  Ενω  σωπαίνεις  σκέφτεσαι, κι  οταν  σκεφτεις  μιλας, γιατί  μέσα  στή  σιωπή  ο  νους  γεννα  τό  λόγο. Ευχάριστος  λόγος  πού  προσφέρεται  στό  Θεό, ειναι  σωτηρία  του  ανθρώπου.

108. Εκεινος  πού  μιλάει  τά  ασυλλόγιστα  δέν  εχει  νου, γιατί  δέ  μιλα  επειτα  από  σκέψη.  Αλλά  σκέψου  καί  κοίταξε  τί  συμφέρει  νά  κάνεις  γιά  τή  σωτηρία  της  ψυχης  σου.

109. Ο  λόγος  πού  βγαίνει  από  τό  νου  επειτα  από  σκέψη  καί  ειναι  ψυχωφελής, ειναι  δωρεά  του  Θεου.  Αντίθετα, ο  λόγος  πού  ειναι  γεμάτος  φλυαρία  καί  συζητει  γιά  τό  μέγεθος  καί  τίς  διαστάσεις  του  ουρανου  καί  της  γης  καί  πόσο  μεγάλος  ειναι  ο  ηλιος  καί  τά  αστρα, ειναι  εφεύρημα  ανθρώπου  πού  ματαιοπονει. Γιατί  ζητα  εκεινα  πού  δέν  ωφελουν, κομπάζοντας  μάταια, σάν  νά  θέλει  νά  αντλήσει  νερό  μέ  τό  κόσκινο. Αυτά  ομως  δέν  ειναι  δυνατό  νά  τά  βρουν  οι  ανθρωποι.

110.Κανένας  δέ  βλέπει  τόν  ουρανό  καί  δέν  μπορει  νά  εννοήσει  οσα  αυτός  περιέχει, παρά  μόνο  ο  ανθρωπος  πού  φροντίζει  νά  ζει  ενάρετα  καί  συλλογίζεται  καί  δοξάζει   Εκεινον  πού  τόν  επλασε  γιά  νά  τόν  σώσει  καί  νά  του  χαρίσει  τή  ζωή. Γιατί  γνωρίζει  αυτός  ο  ανθρωπος  πού  αγαπα  τό  Θεό  οτι  χωρίς  τό  Θεό  τίποτε  δέν  υπάρχει.  Ο  Θεός  ειναι  σέ  κάθε  τόπο  καί  σέ  κάθε  πράγμα, επειδή  ειναι  απεριόριστος.

111. Οπως  βγαίνει  ο  ανθρωπος  από  τήν  κοιλιά  της  μητέρας  του, ετσι  βγαίνει  γυμνή  καί  η  ψυχή  από  τό  σωμα.  Αλλη  καθαρή  καί  φωτεινή, αλλη  λερωμένη  από  τά  σφάλματα  καί  αλλη  μαύρη  από  τίς  πολλές  αμαρτίες  της. Γι΄ αυτό  η  ψυχή  πού  χρησιμοποιει  ορθά  τό  λογικό  της  καί  αγαπα  τό  Θεό, βάζει  στό  νου  της  καί  συλλογίζεται  τά  μετά  θάνατον  κακά  καί  ζει  μέ  ευσέβεια  γιά  νά  μήν  καταδικαστει  καί  πέσει  μέσα  σ΄ αυτά.  Εκεινοι  πού  απιστουν, ζουν  μέ  ασέβεια  καί  αμαρτάνουν, περιφρονώντας  οι  ανόητοι  τά  μετά  θάνατον.

112. Οπως  οταν  βγει  ο  ανθρωπος  από  τήν  κοιλιά  της  μητέρας  του  δέν  θυμαται  τίποτε  από  τή  ζωή  πού  ειχε  εκει, ετσι  καί  οταν  βγεις  από  τό  σωμα  δέν  θυμασαι  τά  του  σώματος.

113. Οπως  οταν  βγεις  από  τήν  κοιλιά  της  μητέρας  σου, γίνεται  καλύτερο  καί  μεγαλύτερο  τό  σωμα  σου, ετσι  οταν  βγεις  από  τό  σωμα  καθαρός  καί  χωρίς  κηλίδες, θά  εισαι  καλύτερος  καί  αφθαρτος  διαμένοντας  στούς  ουρανούς.

114. Οπως  οταν  τελειοποιηθει  τό  εμβρυο  μέσα  στήν  κοιλιά  της  μητέρας, ειναι  ανάγκη  νά  γεννηθει, ετσι  καί  η  ψυχή  οταν  συμπληρώσει  μέσα  στό  σωμα  τό  οριο  πού  εχει  θέσει  ο  Θεός, ειναι  ανάγκη  νά  βγει  από  τό  σωμα.

115. Οπως  μεταχειριστεις  τήν  ψυχή  σου  οσο  βρίσκεται  στό  σωμα  σου, κατά  τόν  ιδιο  τρόπο  θά  σέ  μεταχειριστει  καί  αυτή  οταν  βγεί  από  τό  σωμα.  Εκεινος  πού  περιποιήθηκε  τό  σωμα  του  πλούσια  καί  τρυφηλά, προξενει  κακό  στόν  εαυτό  του  μετά  τό  θάνατο, γιατί  καταδίκασε  τήν  ψυχή  του  ως  ανόητος.

116. Οπως  τό  εμβρυο  οταν  βγει  από  τήν  κοιλιά  της  μητέρας  του  πρόωρα  δέν  μπορει  νά  επιβιώσει, ετσι  καί  η  ψυχή  οταν  βγει  από  τό  σωμα  χωρίς  νά  εχει  φτάσει  στή  γνώση  του  Θεου  μέ  τήν  ενάρετη  ζωή  της, δέν  μπορει  νά  σωθει  η  νά  ενωθει  μέ  τό  Θεό.

117.Τό  σωμα  οταν  ενώνεται  μέ  τήν  ψυχή, βγαίνει  από  τό  σκοτάδι  της  κοιλιας  στό  φως. Καί  η  ψυχή  οταν  ενώνεται  μέ  τό  σωμα, δεσμεύεται  στό  σκοτάδι  του  σώματος. Γι΄ αυτό  πρέπει  νά  μισουμε  καί  νά  παιδεύομε  τό  σωμα  σάν  εχθρό  καί  αντίπαλο  της  ψυχης. Γιατί  τά  αφθονα  καί  ορεκτικά  φαγητά  διεγείρουν  τά  πάθη  της  κακίας  στούς  ανθρώπους, ενω  η  εγκράτεια  στό  φαγητό  μετριάζει  τά  πάθη  καί  σώζει  τήν  ψυχή.

118. Η  οραση  του  σώματος  ειναι  τά  μάτια  ενω  η  οραση  της  ψυχης  ειναι ο  νους. Καί  οπως  τό  σωμα  χωρίς  μάτια  ειναι  τυφλό  καί  δέ  βλέπει  τόν  ηλιο  πού  φωτίζει  τή  γη  καί  τή  θάλασσα, ετσι  καί  η  ψυχή  πού  δέν  εχει  καλό  καί  φρόνιμο  νου  καί  ενάρετη  ζωή, ειναι  τυφλή  καί  δέν  κατανοει  τό  Θεό, τό  δημιουργό  καί  ευεργέτη  των  ολων, ουτε  Τόν  δοξάζει, ουτε  μπορει  νά  απολαύσει  τήν  αφθαρσία  Του  καί  τά  αιώνια  αγαθά.

119. Αναισθησία  καί  μωρία  της  ψυχης  ειναι  η  αγνοια  του  Θεου. Γιατί  τό  κακό  γεννιέται  από  τήν  αγνοια, ενω  τό  αγαθό  ερχεται  στούς  ανθρώπους  από  τή  γνώση  του  Θεου  καί  σώζει  τήν  ψυχή.  Αν  λοιπόν  δέν  προσπαθεις  νά  πραγματοποιεις  τά  δικά  σου  θελήματα, αλλά  παραμένεις  αγρυπνος  καί  γνωρίζεις  τό  θέλημα  του  Θεου, τότε  εχεις  τό  νου  σου  προσηλωμένο  στίς  αρετές.  Αν  ομως  φροντίζεις  νά  κάνεις  τίς  κακές  σου  επιθυμίες  γιά  χάρη  της  ηδονης, τότε  εισαι  σάν  μεθυσμένος  από  τήν  αγνοια  του  Θεου   καί  χάνεσαι  σάν  τά  αλογα  ζωα, γιατί  δέν  συλλογίζεσαι  τίς  μετά  θάνατον  τιμωρίες.

120.Πρόνοια  ειναι  εκεινα  πού  γίνονται  κατά  θεία  φυσική  αιτία, οπως  η  ανατολή  καί  δύση  του  ηλίου  καθημερινά  καί  η  καρποφορία  της  γης.  Ετσι  καί  ο  νόμος  λέγεται  εκεινο  πού  γίνεται  σύμφωνα  μέ  μιά  ανθρώπινη  φυσική  ανάγκη.  Ολα  εγιναν  γιά  χάρη  του  ανθρώπου.

121. Οσα  κάνει  ο  Θεός, επειδή  ειναι  αγαθός, τά  κάνει  γιά  χάρη  του  ανθρώπου. | Οσα  κάνει  ο  ανθρωπος  ειτε  καλά  ειτε  κακά, τά  κάνει  γιά  χάρη  του  εαυτου  του. Καί  γιά  νά  μή  θαυμάζεις  τήν  ευτυχία  των  κακων  ανθρώπων, εχε  υπόψη  σου  οτι  καί  οι  πόλεις  διατηρουν  καί  τρέφουν  τούς  δήμιους  χωρίς  νά  τούς  επαινουν  γιά  τήν  κακή  τους  ιδιότητα, αλλά  μέ  αυτούς  τιμωρουν  τούς  κακοποιούς.  Ετσι  καί  ο  Θεός  επιτρέπει  στούς  κακούς  νά  φέρονται  δυναστικά  στούς  αλλους, ωστε  μέ  αυτούς  νά  τιμωρουνται  οι  ασεβεις. Στό  τέλος  κι  αυτούς  τούς  καταδικάζει, επειδή  τυράννησαν  τούς  ανθρώπους  οχι  ως  υπηρέτες  του  Θεου, αλλά  ως  δουλοι  της  δικης  τους  κακίας.

122. Αν  οι  ειδωλολάτρες  γνώριζαν  τί  σέβονται, δέν  θά  πλανιόταν  οι  αθλιοι  μακριά  από  τήν  αληθινή  πίστη, αλλά  βλέποντας  τήν  ευπρέπεια  καί  τήν  τάξη  καί  τήν  πρόνοια  εκείνων  πού  εκανε  καί  κάνει  συνεχως  ο  Θεός, θά  γνώριζαν   Εκεινον  πού  εκανε  ολα  αυτά  γιά  χάρη  του  ανθρώπου.

123. Ο  ανθρωπος  σάν  κακός  καί  αδικος  πού  ειναι, μπορει  καί  νά  σκοτώσει  ανθρωπο.  Ο  Θεός  ομως  δέν  παύει  νά  χαρίζει  ζωή  στούς  ανάξιους.  Ως    πλουσιόδωρος  καί  αγαθός  από  τή  φύση  Του, θέλησε  νά  γίνει  ο  κόσμος  καί  εγινε. Καί  αυτό  γίνεται  γιά  χάρη  του  ανθρώπου  καί  γιά  τή  σωτηρία  του.

124. Ανθρωπος  ειναι  εκεινος  πού  εννόησε  τί  ειναι  τό  σωμα, οτι  δηλαδή  ειναι  φθαρτό  καί  λιγόχρονο.  Ενας  τέτοιος  ανθρωπος  εννοει  καί  τήν  ψυχή  οτι  εχει  θεΐκή  καταγωγή, οτι  ειναι  αθάνατη  καί  πνοή  του  Θεου  καί  οτι  γιά  δοκιμασία  καί  θέωση  συνδέθηκε  μέ  τό  σωμα. Εκεινος  πού  εννόησε  τί  ειναι η  ψυχή, ζει  μέ  σωστό  καί  θεάρεστο  τρόπο  καί  δέν  υπακούει  στό  σωμα  του, αλλά  βλέποντας  νοερά  τό  Θεό, σκέφτεται  καί  τά  αιώνια  αγαθά  πού  χαρίζει  ο  Θεός  στήν  ψυχή.

125. Ο  Θεός  ως  αγαθός  καί  πλουσιόδωρος, εδωσε  στόν  ανθρωπο  τό  δικαίωμα  καί  τήν  ελευθερία  νά  κάνει  τό  καλό  η  τό  κακό. Του  εδωσε  ακόμη  καί  γνώση  γιά  νά  παρατηρει  τόν  κόσμο  καί  τά  δημιουργήματα  καί  νά  γνωρίσει   Εκεινον  πού  ολα  τά  δημιούργησε  γιά  χάρη  του  ανθρώπου. Στό  βέβηλο  ομως  καί  ασεβή, επιτρέπεται  νά  θέλει  καί  νά  μήν  εννοει  τό  Θεό. Μπορει  δηλαδή  καί  νά  απιστει  καί  νά  μήν  κατορθώνει  νά  μάθει  τήν  αλήθεια  καί  νά  φρονει  αντίθετα  πρός  αυτή. Τόση  εξουσία  εχει  ο  ανθρωπος  πάνω  στό  καλό  καί  στό  κακό.

126.Προσταγή  του  Θεου  ειναι, οσο  μεγαλώνει  τό  σωμα, νά  γεμίζει  η  ψυχή  από  νου, γιά  νά  βλέπει  ο  ανθρωπος  τό  καλό  καί  τό  κακό  καί  νά  διαλέξει.  Η  ψυχή  ομως  πού  δέν  διαλέγει  τό  καλό, δέν  εχει  νου.  Επομένως  ολα  τά  σώματα  εχουν  ψυχή, ολες  οι  ψυχές  ομως  δέν  εχουν  νου. Γιατί  ο  νους  πού  αγαπα  τό  Θεό  υπάρχει  στούς  φρόνιμους  καί  οσιους  καί  δίκαιους  καί  καθαρούς  καί  αγαθούς  καί  ελεήμονες  καί  ευσεβεις. Καί  η  παρουσία  τέτοιου  νου  βοηθα  τόν  ανθρωπο  νά  πλησιάσει  τό  Θεό.

127. Ενα  πράγμα  μόνο  δέν  ειναι  δυνατό  στόν  ανθρωπο, τό  νά  ειναι  αθάνατος ( δηλαδή  κατά  τό  σωμα, επειδή  η  ψυχή  ειναι  αθάνατη, αλλά  καί  τό  σωμα  μετά  τήν  ανάσταση  των  νεκρων  θά  γίνει  αθάνατο). Νά  ενωθει  ομως  μέ  τό  Θεό  του  ειναι  δυνατό, αν  καταλάβει  οτι  μπορει  νά  ενωθει. Γιατί  ο  ανθρωπος  πού  θέλει  καί  στοχάζεται  καί  πιστεύει  καί  αγαπα, μέ  τήν  ενάρετη  ζωή  του  γίνεται  αχώριστος  σύντροφος  του  Θεου.

128.Τό  μάτι  του  ανθρώπου  μόνο  τά  φαινόμενα  καί  ορατά  βλέπει.  Ο  νους  παρατηρει  καί  εννοει  τά  αόρατα. Γιατί  ο  νους  πού  αγαπα  τό  Θεό  ειναι  φως  της  ψυχης  καί  οποιος  εχει  νου  θεοφιλή, ειναι  φωτισμένη  η  καρδιά  του  καί  βλέπει  τό  Θεό  νοερά.

129.Κανένας  αγαθός  ανθρωπος  δέν  ειναι  αισχρός.  Αλλά  εκεινος  πού  δέν  ειναι  καλός, ειναι  οπωσδήποτε  κακός  καί  φίλος  του  σώματος. Πρώτη  αρετή  του  ανθρώπου  ειναι  η  περιφρόνηση  της  σάρκας. Γιατί  ο  αποχωρισμός  από  τά  πρόσκαιρα  καί  φθαρτά  καί  υλικά, πού  γίνεται  μέ  τή  θέλησή  μας  καί  οχι  εξαιτίας  της  φτώχειας, μας  κάνει  κληρονόμους  των  αιώνων  καί  αθανάτων  αγαθών.

130. Ο  ανθρωπος  πού  εχει  νου  γνωρίζει  τόν  εαυτό  του  τί  ειναι, οτι  δηλαδή  ως  ανθρωπος  ειναι  φθαρτός.  Εκεινος  πού  γνωρίζει  τόν  εαυτό του, γνωρίζει  οτι  ολα  ειναι  δημιουργήματα  του  Θεου  καί  δημιουργήθηκαν  γιά  τή  σωτηρία  του  ανθρώπου. Ειναι  στήν  εξουσία  του  ανθρώπου  νά  εννοήσει  τά  πάντα  καί  νά  πιστέψει  σωστά. Καί  γνωρίζει  ασφαλως  ενας  τέτοιος  ανθρωπος  οτι  εκεινοι  πού  περιφρονουν  τά  βιοτικά  πράγματα  ελάχιστα  κοπιάζουν, ενω  κερδίζουν  απόλαυση  καί  ανάπαυση  αιώνια  από  τό  Θεό  μετά  τό  θάνατο.

131. Οπως  τό  σωμα  χωρίς  τήν  ψυχή  ειναι  νεκρό, ετσι  καί  η  ψυχή  χωρίς  τήν  επιτηδειότητα  νά  νοει, ειναι  ακαλλιέργητη  καί  αχρηστη  καί  δέν  μπορει  νά  γίνει  κληρονόμος  του  Θεου.

132. Απ΄ ολα  τά  δημιουργήματα  ο  Θεός  ακούει  μόνο  τόν  ανθρωπο, μόνο  στόν  ανθρωπο  φανερώνεται. Φιλάνθρωπος  ειναι  ο  Θεός  οπου  καί  αν  ειναι  καί  φέρεται  πάντοτε  ως  Θεός. Μόνον  ο  ανθρωπος  ειναι  αντάξιος  προσκυνητής  του  Θεου. Γιά  χάρη  του  ανθρώπου  ο  Θεός  μεταμορφώνεται.

133. Ο  Θεός  γιά  χάρη  του  ανθρώπου  επλασε  τά  πάντα, τόν  ουρανό  μέ  τά  ουράνια  σώματα  πού  τόν  στολίζουν, οπως  καί  τή  γη  πού  οι  ανθρωποι  καλλιεργουν  γιά  τόν  εαυτό  τους.  Εκεινοι  πού  δέν  αισθάνονται  τήν  τόσο  μεγάλη  πρόνοια  του  Θεου, ειναι  ανόητοι.

134.Τό  καλό  δέ  φαίνεται, οπως  καί  τά  ουράνια. Τό  κακό  ειναι  φανερό, οπως  καί  τά  επίγεια. Καλό  ειναι  εκεινο  πού  δέν  συγκρίνεται  μέ  τίποτε.  Ο  ανθρωπος  πού  εχει  φρόνηση  διαλέγει  τό  καλύτερο. Γιατί  μόνον  ο  ανθρωπος  μπορει  νά  εννοήσει  τό  Θεό  καί  τά  δημιουργήματά  Του.

135. Ο  νους  φανερώνεται  μέσα  στήν  ψυχή, ενω  η  υλική  φύση  φανερώνεται  στό  σωμα.  Ο  νους  φέρνει  σέ  θέωση  τήν  ψυχή, ενω  η  υλική  φύση  του  σώματος  διαλύεται. Καί  σέ  κάθε  σωμα  υπάρχει  υλική  σύσταση, δέν  υπάρχει  ομως  καί  σέ κάθε  ψυχή  φρόνηση. Γι΄ αυτό  τό  λόγο  καί  δέν  σώζεται  κάθε  ψυχή.

136. Η  ψυχή  ειναι  στόν  κόσμο, γιατί  ειναι  γεννημένη, ενω  ο  νους  ειναι  παραπάνω  από  τόν  κόσμο, γιατί  ειναι  αγέννητος.  Η  ψυχή  ομως  πού  αντιλαμβάνεται  τά  πράγματα  του  κόσμου  καί  επιθυμει  νά  σωθει, κάθε  στιγμή  εχει  ενα  νόμο  απαράβατο  καί  συλλογίζεται  οτι  τώρα  ειναι  ο  αγώνας, τώρα  δίνει  εξετάσεις  καί  δέν  επιτρέπεται  νά  διακόψει  τόν  κριτή, σκέφτεται  οτι  η  ψυχή  σώζεται  η  χάνεται  γιά  μιά  μικρή  καί  αισχρή  ηδονή.

137.Στή  γη  δημιουργήθηκε  από  τό  Θεό  γέννηση  καί  θάνατος, ενω  στόν  ουρανό  πρόνοια  καί  τό  αμετάβλητο. Καί  ολα  εγιναν  γιά  χάρη  του  ανθρώπου  καί  γιά  τή  σωτηρία  του. Γιατί  ο  Θεός  ενω  δέν  εχει  ανάγκη  από  τίποτε, δημιούργησε  γιά  τούς  ανθρώπους  τόν  ουρανό  καί  τή  γη  καί  τά  στοιχεια  του  κόσμου, προσπαθώντας  νά  τούς  εξασφαλίσει  μ΄ αυτά  τήν  απόλαυση  κάθε  αγαθου.

138.Τά  θνητά  ειναι  κατώτερα  από  τά  αθάνατα.  Αλλά  τά  αθάνατα  υπηρετουν  τά  θνητά, μέ  αλλα  λόγια  τά  στοιχεια  της  φύσεως  εγιναν  γιά  τόν  ανθρωπο, εξαιτίας  της  φιλανθρωπίας  καί  της  φυσικης  αγαθότητας  του  Δημιουργου  Θεου.

139. Οποιος  εγινε  φτωχός  καί  δέν  μπορει  νά  βλάψει, δέν  λογαριάζεται  ως  ευσεβής  στήν  πράξη.  Εκεινος  τώρα  πού  μπορει  νά  βλάψει  καί  ομως  τή  δύναμή  του  δέν  τήν  μεταχειρίζεται  γιά  τό  κακό, αλλά  λυπαται  τούς  ανθρώπους  πού  στέκουν  χαμηλότερα, εξαιτίας  της  ευσεβείας  του  πρός  τό  Θεό, αυτός  δέχεται  αμοιβές  ωφέλιμες  στή  ζωή  καί  μετά  τό  θάνατο.

140.Πολλοί  ειναι  οι  δρόμοι  της  σωτηρίας  των  ανθρώπων  από  φιλανθρωπία  του  Θεου. Γίνονται  δρόμοι  επιστροφης  των  ψυχων  πού  τίς  ανεβάζουν  στούς  ουρανούς. Καί  οι  ψυχές  των  ανθρώπων  παίρνουν  μετά  τό  θάνατο  αμοιβές  γιά  τήν  αρετή  τους  καί  τιμωρίες  γιά  τά  αμαρτήματά  τους.

141. Ο  Υιός  ειναι  μέσα  στόν  Πατέρα, τό  Πνευμα  μέσα  στόν  Υιό  καί  ο  Πατέρας  μέσα  στόν  Υιό  καί  τό  Πνευμα. Καί  μέ  τήν  πίστη  γνωρίζει  ο  ανθρωπος  ολα  τά  αόρατα  καί  νοητά. Πίστη  ειναι  η  θεληματική  συγκατάθεση  της  ψυχης.

142. Εκεινοι  πού  γιά  κάποιους  λόγους  η  δύσκολες  περιστάσεις  αναγκάζονται  νά  κολυμπήσουν  καί  στά  μεγαλύτερα  ποτάμια, αν  ειναι  προσεκτικοί  σώζονται, γιατί  κι  αν  τά  ρεύματα  τυχαίνει  νά  ειναι  ορμητικά  καί  μπορουν  νά  τούς  καταπιουν, πιάνονται  από  ο,τιδήποτε  φυτρώνει  στήν  οχθη  καί  σώζονται.  Οσοι  ομως  βρέθηκαν  μεθυσμένοι    ( οταν  παρουσιάστηκε  η  ανάγκη  νά  πέσουν  στό  ποτάμι ), ακόμη  καί  αν  εχουν  σπουδάσει  απειρες  φορές  στήν  εντέλεια  τό  κολύμπι, βουλίαζουν  κάτω  από  τό  ρευμα  καί  βγαίνουν  από  τόν  κύκλο  των  ζωντανων.     Ετσι   καί  η  ψυχή  οταν  πέσει  μέσα  στόν  παρασυρμό  καί  τόν  παραδαρμό  των  ρευμάτων  του  βίου, αν  δέν  ξεζαλιστει  από  τήν  κακία  των  υλικων  πραγμάτων  καί  δέ  σκεφτει  καλά  οτι  ενω  ειναι  θεΐκή  καί  αθάνατη  συνδέθηκε  μέ  τό  λιγόχρονο  καί  πολυπαθές  καί  θνητό  σωμα  γιά  νά  δοκιμαστει, τραβιέται  πρός  τά  κάτω  από τίς  σωματικές  ηδονές  στήν  απώλεια. Καί  περιφρονώντας  τόν  εαυτό  της  καί  μεθυσμένη  από  τήν  αγνοια  του  Θεου  καί  μή  εχοντας  συναίσθηση  του  εαυτου  της, χάνεται  καί  βγαίνει  από  τόν  κύκλο  εκείνων  πού  σώζονται. Γιατί  τό  σωμα  πολλές  φορές  σάν  ποτάμι  μας  συμπαρασύρει  σέ  ατοπες  ηδονές.

143. Η  λογική  ψυχή  πού  ειναι  στερεωμένη  πάνω  στήν  καλή  της  προαίρεση, διευθύνει  σάν  καλός  ηνίοχος  τό  συναίσθημα  καί  τήν  επιθυμία, τά  παράλογα  πάθη  της, καί  αφου  τά  νικήσει  καί  τά  συγκρατήσει  καί  κυριαρχήσει  πάνω  σ΄ αυτά, στεφανώνεται  καί  αξιώνεται  του  επουρανίου  τρόπου  ζωης, παίρνοντάς  τον  ως  αμοιβή  της  νίκης  από  τό  Δημιουργό  της  Θεό.

144. Η  πραγματικά  λογική  ψυχή, οταν  βλέπει  οτι  οι  πονηροί  ειναι  ευτυχεις  καί  οι  ανάξιοι  καλοπερνουν, δέν  θορυβειται  οπως  κάνουν  οι  απερίσκεπτοι  ανθρωποι. Γιατί  γνωρίζει  καλά  οτι  η  τύχη  ειναι  αστατη  καί  ο  βίος  ειναι  αβέβαιος  καί  σκοτεινός  καί  η  ζωή  λιγόχρονη  καί  η  θεία  δίκη  αδωροδόκητη. Καί  πιστεύει  μιά  τέτοια  ψυχή  οτι  δέν  τήν  εχει  παραμελήσει  ο  Θεός, αλλά  της  χορηγει  τήν  τροφή  πού  χρειάζεται.

145. Η  σωματική  ζωή  καί  η  απόλαυση  του  βίου  μέ  εξουσία  καί  πολύ  πλουτο, γίνονται  θάνατος  της  ψυχης.  Ενω  ο  κόπος  καί  η  υπομονή  καί  η  στέρηση  μέ  ευχαριστία  πρός  τό  Θεό  καί  ο  θάνατος  του  σώματος, ειναι  ζωή  καί  αιώνια  απόλαυση  της  ψυχης.

146. Η  λογική  ψυχή  περιφρονει  τά  υλικά  καί  τήν  λιγόχρονη  ζωή  καί  στή  θέση  τους  προτιμα  τήν  ουράνια  απόλαυση  καί  τήν  αιώνια  ζωή, πού  τήν  παίρνει  από  τό  Θεό  μέ  τήν  ενάρετη  ζωή.

147. Οσοι  φορουν  ρουχα  λερωμένα  μέ  βρωμερή  λάσπη, λερώνουν  εκείνους  πού  τούς  πλησιάζουν. Παρόμοια  οι  κακοπροαίρετοι  ανθρωποι  πού  δέ  ζουν  μέ  ευσέβεια, οταν  συναναστρέφονται  μέ  απλούς  καί  ακακους  ανθρώπους, μολύνουν  τήν  ψυχή  τους  μέ  τά  βρωμερά  καί  απρεπα  λόγια  τους.

148. Αρχή  της  αμαρτίας  ειναι  η  επιθυμία, μέ  τήν  οποία  χάνεται  η  λογική  ψυχή. Καί  αρχή  σωτηρίας  καί  βασιλείας  ουρανων  ειναι  η  αγάπη.

149. Ο  χαλκός  οταν  τόν  παραμελήσομε, εξαιτίας  του  χρόνου  καί  της  αχρησίας  σαπίζει  από  τή  σκουριά  καί  γίνεται  αχρηστος  καί  ασχημος. Κατά  τόν  ιδιο  τρόπο  καί  η  ψυχή  οταν  μένει  αργή  καί  δέν  φροντίζει  γιά  ενάρετη  ζωή  καί  επιστροφή  στό  Θεό, χωρίζεται   μέ  τίς  κακές  πράξεις  από  τή  φύλαξη  καί  τή  βοήθεια  του  Θεου  καί  εξαιτίας  της  κακίας  πού  προέρχεται  από  τήν  αμέλεια  καί  τή  φροντίδα  πού  εχει  μόνο  γιά  τό  σωμα, σάν  τό  χαλκό  καταστρέφεται  από  τή  σκουριά  καί  γίνεται  ασχημη  καί  αχρηστη  καί  ακατάλληλη  γιά  σωτηρία.

150. Ο  Θεός  ειναι  αγαθός, καί  απαθής  καί  αμετάβλητος.  Αν  κανείς  αυτό  τό  θεωρει  ευλογο  καί  αληθές, απορει  ομως  πως  ο  Θεός  γιά  τούς  αγαθούς  χαίρεται  ενω  τούς  κακούς  τούς  αποστρέφεται, καί  εναντίον  εκείνων  πού  αμαρτάνουν  οργίζεται, ενω  οταν  υπηρετειται  καί  λατρεύεται  γίνεται  ευμενής, πρέπει  νά  του  πουμε  οτι  ο  Θεός  ουτε  χαίρεται  ουτε  οργίζεται, γιατί  η  λύπη  καί  η  χαρά  ειναι  πάθη, ουτε  μέ  δωρα  κολακεύεται, γιατί  αυτό  θά  σήμαινε  οτι  νικιέται  από  τήν  ηδονή. Δέν  πρέπει  νά  κρίνομε  τό  Θεό  μέ  ανθρώπινα  κριτήρια.  Εκεινος  ειναι  αγαθός  καί  ωφελει  μόνο  καί  ουδέποτε  βλάπτει, αλλά  ειναι  πάντοτε  ο  ιδιος  απαθής.  Ενω  εμεις  εφόσον  ειμαστε  αγαθοί  ενωνόμαστε  μέ  τό  Θεό. Κι  οταν  ειμαστε  κακοί  χωριζόμαστε  από  Αυτόν, επειδή  ειμαστε  ανόμοιοι. | Οταν  ζουμε  μέ  αρετή  ακολουθουμε  τό  Θεό, οταν  ομως  γινόμαστε  κακοί, κάνομε  εχθρό  μας   Εκεινον  πού  δέν  οργίζεται  χωρίς  λόγο, γιατί  τά  αμαρτήματα  δέν  αφήνουν  τό  Θεό  νά  μας  φωτίζει  εσωτερικά, αλλά  μας  ενωνουν  μέ  τιμωρούς  δαίμονες.  Αν  μέ  προσευχές  καί  ελεημοσύνες  κερδίζομε  τήν  αφεση  των  αμαρτιων  μας, δέν  κολακεύομε  καί  δέ  μεταβάλλομε  τό  Θεό, αλλά  μέ  τά  καλά  εργα  μας  καί  τήν  επιστροφή  μας  σ΄ Αυτόν  γιατρεύομε  τήν  κακία  μας  καί  απολαμβάνομε  πάλι  τήν  αγαθότητα  του  Θεου.  Ωστε  τό  νά  λέμε  οτι  ο  Θεός  αποστρέφεται  τούς  κακούς  ειναι  σάν  νά  λέμε  οτι  ο  ηλιος  κρύβει  τό  φως  του  από  τούς  τυφλούς.

151. Η  ευσεβής  ψυχή  γνωρίζει  τό  Θεό  των  ολων.  Επειδή  τίποτε  αλλο  δέν  ειναι  η  ευσέβεια  παρά  νά  κάνει  κανείς  τό  θέλημα  του  Θεου ( καί  αυτό  ειναι  γνώση  του  Θεου ), νά  μήν  εχει  δηλ.  φθόνο, νά  εχει  σωφροσύνη, νά  ειναι  πράος, ευεργετικός  οσο  μπορει, κοινωνικός, ειρηνικός  καί  ολα  οσα  αρέσουν  στό  θέλημα  του  Θεου.

152. Η  γνώση  καί  ο  φόβος  του  Θεου  θεραπεύουν  τά  πάθη  πού  προξενει  στήν  ψυχή  η  υλη.  Οταν  η  ψυχή  δέν  γνωρίζει  τό  Θεό, τά  πάθη  μένουν  αθεράπευτα  καί  προκαλουν  τό  σάπισμα  της  ψυχης. Σάν  νά  εχει  χρόνια  αγιάτρευτη  πληγή  η  ψυχή  σαπίζει  από  τήν  κακία, πράγμα  γιά  τό  οποιο  ειναι  ανεύθυνος  ο  Θεός, γιατί  εχει  δώσει  γνώση, εμπειρία  καί  επιτηδειότητα  στούς  ανθρώπους.

153.Τόν  ανθρωπο  τόν  εχει  γεμίσει  ο  Θεός  από  γνώση, εμπειρία  καί  επιτηδειότητα, γιατί  φροντίζει  νά  τόν  καθαρίσει  από  τά  πάθη  καί  τή  θεληματική  κακία  καί  επειδή  θέλει  νά  μεταβάλει  τή  θνητότητα  σέ  αθανασία  λόγω  της  αγαθότητάς  Του.

154. Ο  νους  πού  κατοικει  μέσα  στή  καθαρή  καί  φιλόθεη  ψυχή  βλέπει  τό  Θεό  πραγματικά, τόν  αγέννητο  καί  αόρατο, τόν  ανέκφραστο, τόν  μόνο  καθαρό  γιά  οσους  ειναι  καθαροί  στήν  καρδιά.

155.Στεφάνι  αθανασίας  καί  αρετή  καί  σωτηρία  του  ανθρώπου  ειναι  νά  υποφέρει  μέ  χαρά  καί  ευχαριστία  τίς  συμφορές  πού  του  τυχαίνουν. Τό  νά  κυριαρχει  στό  θυμό, τή  γλώσσα, τήν  κοιλιά  καί  νά  απέχει  από  ηδονές, αυτά  γίνονται  μεγάλη  βοήθεια  στήν  ψυχή.

156. Η  πρόνοια  του  Θεου  ειναι  πού  συγκρατει  τόν  κόσμο. Καί  δέν  υπάρχει  κανένας  τόπος  στόν  κόσμο  απ΄ οπου  νά  απουσιάζει  η  πρόνοια  του  Θεου. Πρόνοια  ειναι  αυτοδύναμος  λόγος  του  Θεου  ο  οποιος  διαμορφώνει  τήν  υλη  πού  ερχεται  στόν  κόσμο  καί  ειναι  ο  δημιουργός  καί  τεχνίτης  ολων  οσων  γίνονται. Γιατί  η  υλη  δέν  μπορει  νά  τακτοποιηθει  χωρίς  τή  δημιουργική  δύναμη  του  λόγου, πού  ειναι  εικόνα  καί  νους  καί  σοφία  καί  πρόνοια  του  Θεου.

157. Η  επιθυμία  πού  προέρχεται  από  τίς  ενθυμήσεις  ειναι  η  ρίζα  των  σκοτεινων  παθων. Καί  η  ψυχή  οταν  ειναι  μέσα  στήν  κακή  επιθυμία  αγνοει  τόν  εαυτό  της, οτι  ειναι  « πνοή»  του  Θεου, καί  ετσι  οδηγειται  στήν  αμαρτία, χωρίς  νά  συλλογίζεται  η  ανόητη  τίς  μετά  θάνατον  τιμωρίες.

158.Πολύ  μεγάλη  καί  αγιάτρευτη  ασθένεια  της  ψυχης  καί  καταστροφή  της, ειναι  η  αθεΐα  καί  φιλοδοξία. Γιατί  η  επιθυμία  του  κακου  στερει  τήν  ψυχή  από  τό  αγαθό.  Αγαθό  ειναι  τό  νά  κάνει  ο  ανθρωπος  πλουσιοπάροχα  ολα  τά  καλά, οσα  ειναι  αρεστά  στό  Θεό  των  ολων.

159.Μόνο  ο  ανθρωπος  ειναι  δυνατό  νά  δεχτει  τό  Θεό.  Επειδή  μόνο  στόν  ανθρωπο  μιλα  ο  Θεός, τή  νύχτα  μέ  ονειρα, τήν  ημέρα  μέ  τό  νου. Καί  μέ  ολα  τά  μέσα  προλέγει  καί  προμηνύει  τά  μέλλοντα  αγαθά  σ΄ εκείνους  τούς  ανθρώπους  πού  ειναι  αξιοί  Του.

160.Τίποτε  δέν  ειναι  δύσκολο  σ΄ εκεινον  πού  πιστεύει  καί  θέλει  νά  εννοήσει  τό  Θεό.  Αν  τώρα  θέλεις  επιπλέον  νά  Τόν  δεις, βλέπε  τήν  ευπρέπεια  καί  ευταξία  καί  τήν  πρόνοια  ολων  οσα  εγιναν  καί  γίνονται  διά  μέσου  του  λόγου  Του. Καί  ολα  γιά  χάρη  του  ανθρώπου.

161. Αγιος  ονομάζεται  εκεινος  πού  ειναι  καθαρός  από  κακίες  καί  αμαρτήματα. Γι΄ αυτό  ειναι  πολύ  μεγάλο  κατόρθωμα  της  ψυχης  καί  αρέσει  στό  Θεό, νά  μήν  υπάρχει  κακία  στόν  ανθρωπο.

162. Ονομα  ειναι  τό  διακριτικό  σημειο  ενός  από  τά  πολλά. Γι΄ αυτό  ειναι  ανοησία  νά  νομίζομε  οτι  ενω  ο  Θεός  ειναι   Ενας  καί  μόνος, εχει  καί  αλλο  ονομα. Γιατί  η  λέξη  Θεός  σημαίνει  τόν   Αναρχο, πού  δημιούργησε  τά  πάντα  γιά  τόν  ανθρωπο.

163. Αν  γνωρίζεις  οτι  εχεις  κάνει  πονηρές  πράξεις, απόκοψέ  τις  από  τήν  ψυχή  σου, μέ  τήν  ελπίδα  οτι  θά  κάνεις  καλές  πράξεις. Γιατί  ο  Θεός  ειναι  δίκαιος  καί  φιλάνθρωπος.

164.Γνωρίζει  τό  Θεό  καί  γνωρίζεται  από  τό  Θεό, ο  ανθρωπος  εκεινος  πού  προσπαθει  νά  ειναι  αχώριστος  από  τό  Θεό. Καί  αχώριστος  του  Θεου  γίνεται  αυτός  πού  ειναι  σέ  ολα  ενάρετος  καί  απέχει  από  κάθε  ηδονή, οχι  γιατί  δέν  εχει  τά  μέσα  νά  τήν  απολαύσει, αλλά  γιατί  τό  θέλει  ο  ιδιος  από  εγκράτεια.

165.Κάνε  καλό  σ΄ εκεινον  πού  σέ  αδικει  καί  θά  εχεις  φίλο  τό  Θεό. Σέ  κανένα  μήν  κατηγορεις  τόν  εχθρό  σου. Κάνε  πράξη  μέ  επιμέλεια  τήν  αγάπη, τή  σωφροσύνη, τήν  υπομονή, τήν  εγκράτεια  καί  τά  παρόμοια. Αυτή  ειναι  η  γνώση  του  Θεου. Νά  Τόν  ακολουθεις  μέ  ταπεινοφροσύνη  καί  τά  ομοια. Αυτά  δέν  ειναι  εργα  των  τυχόντων  αλλά  των  στοχαστικων  ψυχων.

166.Γιά  εκείνους  πού  τολμουν  μέ  ασέβεια  νά  λένε  εμψυχα  τά  φυτά  καί  τά  λάχανα, γράφω  τό  παρόν  κεφάλαιο, γιά  τούς  απλούστερους  πρός  πληροφορία  τους. Τά  φυτά  εχουν  ζωή  φυσική, αλλά  δέν  εχουν  ψυχή. Λογικό  ζωο  λέγεται  ο  ανθρωπος, γιατί  εχει  νου  καί  μπορει  νά  δεχτει  τήν  επιστήμη  καί  τή  γνώση. Τά  αλλα  ζωα, οσα  ζουν  στή  γη  η  στόν  αέρα, εχουν  φωνή, γιατί  αναπνέουν, καί  εχουν  ζωή. Καί  ολα  οσα  μεγαλώνουν, πεθαίνουν, ειναι  ζωα, επειδή  ζουν  καί  μεγαλώνουν, αλλά  ψυχή  δέν  εχουν. Τέσσερα  ειδη  ζώων  υπάρχουν.  Αλλα  από  αυτά  ειναι  αθάνατα  καί  εμψυχα, οπως  οι   Αγγελοι.  Αλλα  εχουν  νου  καί  ψυχή  καί  πνοή, οπως  οι  ανθρωποι.  Αλλα  εχουν  πνοή  καί  ψυχή, οπως  τά  ζωα.  Αλλα  εχουν  μόνο  ζωή, οπως  τά  φυτά. Καί  η  ζωή  προκειμένου  γιά  φυτά  νοειται  χωρίς  ψυχή  καί  πνοή  καί  νου  καί  αθανασία.    Ενω  ολα  τά  αλλα  χωρίς  ζωή  δέν  μπορουν  νά  υπάρξουν. Κάθε  ψυχή  ανθρώπινη  κινειται  αδιάκοπα  από  τόπο  σέ  τόπο.

167. Οταν  σου  ερθει  στό  νου  μιά  φαντασία  ηδονης, πρόσεχε  νά  μή  σέ  παρασύρει  αμέσως, κάνε  μιά  μικρή  αναβολή  καί  θυμήσου  τό  θάνατο  καί  οτι  καλύτερο  ειναι  νά  εχεις  τή  συνείδηση  οτι  νίκησες  αυτή  τήν  ψεύτικη  ηδονή.

168. Οπως  η  γέννηση  του  ανθρώπου  συνοδεύεται  από  τό  πάθος - γιατί  ο,τι  γίνεται  στή  ζωή  συνοδεύεται  από  τή  φθορά - ετσι  καί  στό  πάθος  υπάρχει  η  κακία. Μήν  πεις  λοιπόν  οτι  δέ  μπορουσε  ο  Θεός  νά  κόψει  τήν  κακία. Αυτά  τά  λένε  οι  αναίσθητοι  καί  μωροί. Δέν  ηταν  λοιπόν  ανάγκη  νά  αποκόψει  ο  Θεός  τήν  υλη, γιατί  τά  πάθη  αυτά  ειναι  πάθη  της  υλης. Καί  ο  Θεός  αποβλέποντας  στό  συμφέρον  απέκοψε  τήν  κακία  από  τούς  ανθρώπους  καί  δώρισε  τό  νου  καί  τή  σοφία  καί  γνώση  καί  διάκριση  του  καλου, γιά  νά  γνωρίζομε  οτι  η  κακία  μας  ζημιώνει  καί  νά  τήν  αποφεύγομε.  Ο  ασυλλόγιστος  ομως  ανθρωπος  ακολουθει  τήν  κακία  καί  καυχιέται  γι΄ αυτήν  καί  αγωνίζεται  πιασμένος  από  αυτήν  οπως  σέ  δίχτια. Ποτέ  δέν  μπορει  νά  σηκώσει  πάνω  τό  κεφάλι  του  καί  νά  δει  καί  νά  γνωρίσει  τό  Θεό, ο   Οποιος  τά  πάντα  δημιούργησε  γιά  τή  σωτηρία  καί  θέωση  του  ανθρώπου.

169.Τά  θνητά  λυπουνται  επειδή  προγνωρίζουν  οτι  θά  πεθάνουν. Καί  η  αθανασία, επειδή  ειναι  αγαθό, πηγαίνει  στίς  οσιες  καί  ενάρετες  ψυχές.  Ενω  ο  θάνατος, επειδή  ειναι  κακό, πηγαίνει  στήν  ανόητη  καί  αθλια  ψυχή.

170. Οταν  μέ  ευχαριστία  πλαγιάσεις  στό  στρωμα  σου, τότε  φέρνοντας  μπροστά  σου  τίς  ευεργεσίες  καί  τήν  τόση  πρόνοια  του  Θεου, γεμίζεις  από  καλές  σκέψεις  καί  χαίρεσαι  περισσότερο  καί  ευφραίνεσαι. Καί  γίνεται  ο  υπνος  του  σώματος, νηφαλιότητα  καί  αγρυπνία  της  ψυχης, καί  τό  κλείσιμο  των  ματιων  σου, αληθινή  οραση  του  Θεου, καί  η  σιωπή  σου, κυοφορώντας  τό  αγαθό, προσφέρει  ολόψυχα, μέ  πνευματική  αισθηση, δόξα  πού  ανυψώνεται  στό  Θεό  των  ολων. Γιατί  οταν  λείπει  η  κακία, η  ευχαριστία  καί  μόνη  της  αρέσει  στό  Θεό  παραπάνω  από  κάθε  πολυτελή  θυσία. Σ΄ Αυτόν  ανήκει  η  δόξα  στούς  αιωνες  των  αιώνων.  Αμήν.